LIBER QVARTVS

AD STILICHONEM

I. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Diu siluisse me fateor, ut mihi fiduciam scribendi tuus sermo praestaret. Sed cum perspicerem necdum me ullo inuitamento officii prouocari, prior in uerba salutationis erupi plurimum rogans ut exempli istius imitator esse digneris. Vale.

II. Cs. Cs.

[1] Abundat Flauianus filius meus ad promerendam conciliationem bonorum suis paternisque suffragiis, sed interest amoris quem uere pignori meo debeo, ne, dum meritis illius nihil deesse contemplor, officium parentis omittam. Facio igitur quod redundet, et cumulum inpono perfectis; sed hoc ad coniungendum Flauiano meo praestantiae tuae animum multum credo ualiturum, quia mihi pro beneficio intellegis inputandum, quod illi solo iudicio detulisses. Vale.

III. Cs. Cs.

[1] Vir spectabilis Rufinus et in ordinis nostri lectissima parte censendus, cum in obsequia debita tibi pergeret, inuidere se mihi credidit, nisi nostra susciperet. Igitur a me reddendam defert salutationem quam tibi saepe deferrem, si esset facile similes inuenire. Rarus igitur est sermo, quia rara est talis occasio. De ipso nihil dicimus. Meriti enim proprii conscius suspiciones gratiae fugit, et in examen tuum ueniens non uult sui commendationem testi magis debere quam iudici. Vale.

IV. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Agendis tibi gratiis pro Flauiano filio meo usquequaque me inparem sentio, et cum sint uerba rebus faciliora, beneficii tui magnitudinem dictis aequare non possum. Neque enim mea tantum gratulatio est, quod cum illo honor amissus reuertit in gratiam: senatus bonique omnes inter se hanc laetitiam partiuntur. Quocirca arduum est, ut unius sermo conpenset quod tantorum contraxit adfectio. Dabis igitur ueniam pro re pauca dicenti. [2] Maius quiddam est honorem restituere quam dedisse; illud enim fieri fortuna consentit, hoc contra ipsam praestat humanitas. Praemiserat alia exempla clementiae receptus caelo principum parens et Flauiano meo multa casibus detracta reddiderat: reseruatus est unus et potissimus bonitatis titulus heredi, quem magnitudinis tuae monitu paternis beneficiis d. n. Honorius adiecit interpretatus scilicet diuo principi tempus non animum defuisse. Nunc perfecta sunt a successore consimili interrupta fato clementiae. Fastigium quoddam lenissimus et augustissimus princeps coeptis genitoris inposuit, cui ad uicem gratiae te ac tui similes opto monitores. [3] Nam summis imperii moderatoribus pia et decora suadentes instrumenta sunt boni saeculi. Est quidem rectori nostro diuini fontis ingenium et omnium uirtutum cursu prompta natura: sed ut imagine uti mihi liceat, optimos gubernatores haut mediocriter etiam manus remigum iuuat. Te uero famae eius amiciorem cum fides militiae tum necessitudinis reddit adfectio. Hinc est, quod illi promerendi undique amoris uias inuenis et maioribus occupatum mones priuata fata respicere. [4] Humani casus in fugam uersi sunt nihilque in senatu maestum resedit. Aliis tributus, aliis integratus est honor. Vni familiae debetur quidquid singuli sumus. Sed iam seruabo epistulae terminos. Vereor enim ne haec ipsa adferant fastidium praeclarae uerecundiae tuae, cum aequare non possint uicem gratiae. Illa te potius gaudia munerentur, quae meritorum securitas parit. Nolo ex uerbis cuiusquam speres tanti beneficii solutionem. Prae ceteris nosti solum conscientiae bonae praemium satisfacere posse magna praestantibus. Vnum tamen tamquam inmoderatus adicio, ut iugiter in Flauiano meo beneficia tua diligas. Vale.

V. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Quid de Afrorum dolore et militarium uirorum querellis consultus praecepto sacro amplissimus ordo censuerit, plene atque aperte gestorum curialium inspectione cognosces. Sed quia me quoque familiariter indicem gestae rei esse iussisti, summatim quae decreta sunt non tacebo. [2] Lectis d. n. Honorii Aug. litteris atque sententiis decursisque omnibus paginis quae Gildonis crimina continebant, par bonorum motus erupit. Consulti igitur in senatu more majorum — neque enim sine legitimo ordine iudicii auctoritas stare potuisset —, ingenti causae deuotis sententiis satisfecimus. [3] Adiecta est post rei damnationem pro alimentis populi R. supplicatio. In metu enim sumus ne obsit commeatibus annonariis medii temporis mora et perturbatio plebis oriatur. Veniet in manus tuas quid pronuntiauerim. Reperies et facti huius me adseruisse iustitiam et apud d. n. Arcadium causam publicae egisse concordiae. Vale.

VI. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Commendationem non desiderat, qui ad agendas gratias pergit, et ideo Flauianus filius meus fretus culminis tui beneficiis leuat istiusmodi labore curam parentis. Restat, ut scribam, quod illius coram gratulatio sequetur, nihil esse ad integrandas fortunas hominum uirtutibus tuis promptius. [2] Reddideras inclinato pristinum statum et putabaris consumpsisse praestanda: nunc adiecta est ei honorabilis euocatio quam testimonii tui iuuit auctoritas. Nouos beneficiorum gradus inuenis et inconstantem putas amorem, qui incrementa non accipit. O felicis ingenii benignitatem! Quid Flauiano meo amplius uelim, nescio, cum tu sponte praecurrens inpudentes nos facias aestimari, si adhuc aliquid optamus. Vale.

VII. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Euectiones impetrasse me gaudeo, quibus praeturam filii mei uirtute qua polles, iuuare dignatus es. Restat, ut cumules quae magnifici animi consuetudine praestitisti. Et familiares meos in Hispanias missos ob equorum curulium coemptionem transcurrere protinus iubeas, quia tempore futurae editionis urguemur. Illud autem de te petere non audeo, sed tuo relinquo iudicio an effectum desiderii mei datis ad amicos litteris praecipias adiuuari. Vale.

VIII. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Intellego ex mora et cunctatione rescripti atque <...> diuini aliquid in his quae praetoria filii mei supplicatio conprehendit incongruum uel dubium iudicari, atque ideo denuo tibi petitionum mearum debeo praestare rationem. De equis ob natalem d. n. Honorii <...> et inuictissimi principis largiendis, licet hoc anno obsequii istius tempus effluxerit, opinor uotum meum non potuisse reprehendi. Aquae uero theatralis et holosericarum uestium impetratio etiam aliis ante me plerumque delata est et ideo iuuatur exemplis. [2] Amphitheatrum in spectaculum, quod editioni filii mei propter capacitatem loci opto concedi, etiam ludicris quaestorum praelusionibus non negatum, testimonio sunt rescripta priuilegio <...> solis patere consulibus. Sciat a me dudum rei istius processisse principium, non ut fastigio consulari quod proxime tui culminis felix et olim debitus magistratus ornauit, ex hoc aliquid adderetur — neque enim praecipuus honor rerum talium requirit augmenta —, sed ne populus Romanus adpetentior istiusmodi uoluptatis minoris loci urgueatur angustiis. [3] Ceterum quid praerogatiuae habeat non uideo, cum etiam censuales absentium munera illic soleant exhibere, quorum mediocritatem uolumus aemulari. Haec eo scribo, ne uidear iniquitatis aut insolentiae argui, si aliquid denegetur, sed eminentissimae et semper mihi reuerendae sublimitati tuae expendendum relinquo, quid merito existimes conuenire. De me enim opinio hominum iudicabit, si iusta non impetrem, cum tuae censurae animus soleat magna praestare. Vale.

IX. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Cum sublimi excellentia tua legationem mihi amplissimus ordo mandauit, ad quam suscipiendam me et necessitas inpulit patriae et tui culminis prouocauit auxilium. Peruectus igitur ad comitatum domini et principis nostri Honorii, in notitiam magnificentiae tuae deferre non distuli aduentus mei causam. De censurae enim tuae pendet arbitrio spes communis officii. Quaeso igitur ut, lectis amplissimi ordinis petitionibus quarum exempla coniunxi, inter felices magnitudinis tuae actus super hac quoque parte expectationem meam litteris digneris instruere. Vale.

X. Cs. Cs.

[1] Itane sublimem animum tuum mei cepit obliuio, ut tamdiu exortem conloquii tui me esse patiaris? An existimas neglectum familiaris officii aequanimiter a me posse tolerari? Quin age, ut mos est uirtutibus tuis, et amicitiam scriptorum celebra relatu simulque aestima quanto uberior ac promptior litteris tuis a me cura referenda sit, quae etiam tacendi iugiter exhibetur. Vale.

XI. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Saepe ad te litteras dedi, quas credo suppressas. Quando enim uir seruantissimus amicitiae multisque animi bonis praeditus dignationem mihi officii tui denegasses? Fuerit hoc eorum quibus in reddendis paginis defuit fides. Nunc euentus optabilis ueterum morum sequestrem scriptis meis praestitit. Igitur diligentia quam mihi proficiscentis fidelitas pollicetur, erga te cultum salutationis instauro. Responsa tua facient, ut usum stili per uerecundiam sero repetitum uicissitudine prouocatus frequenter exerceam. Vale.

XII. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Consulatum mecum liberalitate continuas et ut publicus parens in futuros etiam magistratus imperialem prouocas largitatem. Quo ergo mihi ore celebrandus es, qui fastigio honorum iure conspicuus praetorios quoque instruis apparatus? Cogitas enim ceteris saeculi bonis etiam priuatorum munia debere congruere. [2] Itaque d. n. Honorio diuinae stirpis Augusto benefaciendi semper addis calorem docesque inuictum principem senatoriam mediocritatem muneribus incitare. Cui pro me agere gratias solus omnium potes, qui tanti beneficii auctor fuisti. Ego in filii mei editione testabor, cum Romanam caueam leopardorum cursus impleuerit, cui iustior plausus et laeta uocum suffragia debeantur. [3] Longius pergerem, nisi tuus nobilis pudor par uirtutibus ceteris laudis onera uitaret. Ero igitur uerborum modicus, dum singulari uerecundiae tuae obsequor, sed praecelsa sublimitas tua teneat definitum meam gratiam quae parca sermonis est in animo redundare. Vale.

XIII. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Ad patriam redisse me nuntio necdum conpotem sanitatis. Sed si tuus aduentus adriserit, spero in gratiam mecum bonam ualetudinem mox esse redituram. Vale.

XIV. SYMMACHVS STILICHONI

[1] Cum filios nostros iugali foedere sociare uellemus, primam super hoc magnificentiam tuam meditatio nostra consuluit, ut coepti felicis auspicium a parente publico sumeretur. Effectum nuptialibus uotis deus praestitit. Nunc honor sportulae suscipiendae culmini tuo et more et amore soluendus est. Quaesumus recipiendo obsequio manum atque animum benignus admoueas. Nunc enim laetitiae adhuc apicem festa nostra desiderant ut is qui nobis auctor ante omnes dignatus es iungendae per filios necessitudinis, aeque maneas adprobator. Vale.

AD BAVTONEM

XV. SYMMACHVS BAVTONI

[1] Non cadit in te ista suspicio, ut consulto amicitiae neglegens fuisse credaris. Est tibi animus tenax fidei, et ut in recipiendis familiaritatibus circumspecta cautela, ita in retinendis firma constantia. Quapropter nec ante opinatus sum exemptum me numero ceterorum quibus principio anni munus consulare tribuisti, et nunc amplius quam reliquis mihi credo delatum. Nam quod illis generalis oblatio dedit, nobis specialis cura restituit. [2] Qua in re his quoque suscensere non debeo, qui me exortem prioris honorificentiae esse uoluerunt. Neque enim mihi aliter euenire potuisset, ut quod fraus aliena subtraxerat, bis mererer. Stabit igitur apud animum meum iugis tua gratia, et memoria constantis officii nulla obliuione tenuabitur. Siue error istud seu dolus fecerat, docuisti omnes nihil ulterius ad destruendas amicitias callidum cogitare, quas uident insidiis suis crescere. Vale.

XVI. SYMMACHVS BAVTONI

[1] Inter praecipua gaudiorum numero litteras tuas scilicet fraterni animi testes et uere religionis interpretes. Eas quanto saepius sumo, tanto inpensius uberiusque desidero. Difficilis est enim satietas rerum bonarum, et tunc maxime animos iucunda quaeque sollicitant, cum uidentur explere. Scribe igitur, ut facis, saepius nec metuas ne experiaris ingratum, quem uides et amoris et sermonis tui esse tam cupidum. Vale.

AD PROTADIVM

XVII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Sum quidem nimis aeger animi et prae tanto luctu obeundis inpar officiis, sed numquam fortunae in me tantum licebit, ut honorem tuum uictus maerore dissimulem. Quin immo his delenimentis remedia uulneri meo facio. Quae etsi pro magnitudine doloris inualida sunt, medicinam tamen mihi efficacissimam tui sermonis adferunt. Quid expectem, uides: redde operam, si uidetur, amicitiae debitam, aegro animo profuturam. Vale.

XVIII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Falso apud me uenandi studio gloriaris, cum thymum facundiae spirent litterae tuae. Ne mihi os subleueris! Alia otii, alia negoti signa sunt. Acres herbas olet rusticus, uino anhelus est ganeo, nautam sequitur grauedo sua: uos amici Camenarum flores ructatis Heliconis. [2] Quas tu nobis indagines leporum, quos natales canum dies, quae uenatica festa mentiris? Censen posse me retrahi a uoluminum studio in eas artes quas tibi adrogas? Ne primaeuus quidem, cum ferret aetas, Amyclaeos aut Molossos alere curaui: tantum abest, ut haec annis in senectam uergentibus uelim, candidior postquam tondendi barba cadebat. [3] Sed fac uelle me obire nonnumquam rusticas uoluptates: cui tandem primorum senatus tanta uacationis felicitas suppetit, ut inter patriae curas respiret opere siluestri? Conperisti haud dudum frumentarias magnae urbis querellas: successit huic olei penuria, et adhuc manet de fruge causatio. Hinc rerum fessi uiros curiae oratum remedia legauimus, et spes est clementissimum diuinumque principem salutari ope consulturum petitis. Interea laborantium murmure strepit ciuitas. [4] Tu nunc, amice, uenaris et nimis anxios deliciarum tuarum iactatione sollicitas. Sed qui fieri potest, ut talem tantumque te perscrutandis cubilibus leporum credam uacare? Vnde ergo est, quod iisdem litteris a me poscis historiam, quibus canum tuorum festos ac profestos dies praedicas? Dissimulari studia uera non possunt; nam fateris inuitus inter figmenta ludicra morbum legendi. Non ibo longius. [5] Priscas Gallorum memorias deferri in manus tuas postulas. Reuolue Patauini scriptoris extrema quibus res Gai Caesaris explicantur, aut si inpar est desiderio tuo Liuius, sume ephemeridem C. Caesaris decerptam bibliotheculae meae, ut tibi muneri mitteretur. Haec te origines, situs, pugnas, et quidquid fuit in moribus aut legibus Galliarum, docebit. Enitar, si fors uotum iuuet, etiam Plinii Secundi Germanica bella conquirere. [6] Tantisper esto contentus fide operis oblati, et fratrem nostrum Mineruium scriptorum meorum doctissimum et benignissimum iudicem — cur dicam iudicem, quem malo plausorem? — fac socium lectionis. Quamquam hoc a te scio nequaquam petendum; nihil enim bonae rei inter uos diuidi amor aequus ac mutuus sinit. Vale.

XIX. SYMMACHVS PROTADIO

[1] A prosperis ordiendum est; quapropter in prologo, ut ita dixerim, litterarum salutem ualetudinemque dico. Dehinc meorum subicio postulatum: Flauianus uir inl. commune pignus diu eluctatus fortunae aspera, sed diui principis beneficio in tranquillum reductus, soluere salarium patris iussus est, taxatione pretiorum grauiter aggerata, neque census exilis tanto oneri conuenit. [2] Fac igitur, si quid in te opis est, ut adflictae domui pia temporum parcat humanitas; alioquin integrata per indulgentiam bona uel auctione <...> fenoris detrahentur. Sequetur, ut spes est, paterna benefacta iuuenis Augustus ad quem sicuti successio imperii una cum fratre peruenit, ita bonitatis imitatio. Vale.

XX. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Hilarasti mihi diem litteris quae testatae sunt uigere apud te nostrae amicitiae diligentiam. Multum pectori meo uoluptatis inlapsum est. Et sane statueram scriptis anteuertere officium tuum, si te Mediolanium uenisse didicissem. Dederam quippe hanc prouinciam germano tuo cuius tibi amore non cesserim, ut aduentum tuum propere nuntiaret: sed conludio quodam moratus indicium tibi ordiendae salutationis priorem locum praestitit. Neque ego moleste fero quod apud te gratia fratris antistat. [2] Interea respondendum est inquisitioni qua scire postulas, quibus actibus uitam colamus. Dum filius meus Graecis litteris initiatur, ego me denuo studiis eius uelud aequalis adiunxi. Repuerascere enim nos iubet pietas, ut litterarum dulcedinem liberis nostris labor participatus insinuet. Tuae res non in germine, sed in fruge sunt; cuius eloquentissimus iuuenis, ut fando conperi, proximis facundiae calcibus urguet parentem. O te beatum, amice, si uinceris! [3] Nostra adhuc institutio molitur florem creare, nec imperari potest unico labor. Itaque inter metum meum et diligentiam lentus pignoris nostri profectus adolescit. Plane, ut arbitror, quaesitis satisfecimus. Nunc uicissim rerum tuarum ordinem cupio cognoscere. Facilis autem tibi, si me litteris dignum putes, commeantium copia est, cum tabellariis in aula positi fratris utaris. Vale.

XXI. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Post urbis nostrae exitiabilem famem re frumentaria in tranquillum redacta oram Campanae regionis accesseram. Commodum adfuit Marcianus intimus uester et mihi per uos amicus adportans litteras tuas; quas ubi laetis oculis percucurri, aucta est apud me celebratorum litorum gratia. Fit enim plerumque, ut ex bonis accidentibus honor et uoluptas crescat locorum. At querella tua amoris signa praefert. [2] Nam nemo flagrantius amicitiam colit, quam qui irascitur neglegentiae. Quod ita accipias uolo, ut causa officii mei salua sit: nullum quippe delictum curae erga te frigentis agnosco. Quid quod proxime teste fratre communi quem magistratus urbis amplectitur, geminam tibi salutem per epistulas dixi? Num fraternitati tuae etiam commeantium fidem debeo? [3] Cogita in longinqua raras aut occultas hominum profectiones, adde perfidiam mandata frustrantium: non accusabis absentis, ut spero, desidiam, si consideres et in emittendis epistulis alienam requiri occasionem et in reddendis alienam fidelitatem. Sed quid ego his testimoniis diligentiam in te meam nitor adserere? Ipsum fratrem nostrum Marcianum credo tibi sedulo prodidisse quanta memoria et praedicatio tui in ore ac pectore meo uigeat. [4] Ego uero iam, quid de scriptis meis uel silentio sentias, non requiro: siquidem minus est te frequenter adloqui quam de te iugiter loqui. Quid ergo scripta postulas, quibus saepe male creditur? Hoc liberius, hoc uerius est, quod defertur absenti. Itaque, ut uis, gloriare stili frequentia: ego officium uinco iudicio. Vale.

XXII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Geminus pariter in manus meas a te sermo peruenit, dum multiiugis officiis amicitiam nostram pergis excolere. Quo exemplo, licet omnis adfectio modo non numero censeatur, reddo tibi binas litteras quarum alias frater noster Eusebius pars pectoris mei, has uero frugis optimae iuuenis Martyrius exhibebit, simulque conuenio, ut fidem solutionis istius memineris aemulari, cum te coeperit frequentium paginarum uicissim fenus urguere. Vale.

XXIII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Obseruatio quaedam me hucusque cohibebat ne litteras primus emitterem. Hunc enim morem quaedam institutio uetusta constituit, ut eorum ante recurrat adfatus, quos a proprio lare peregrinatio longa disterminat. Ago igitur atque habeo uberes gratias, quod et te languore discusso rectius ualere cognoui, et mihi ad scribendum ianuam quodammodo intellego esse reseratam. [2] Pro qua re meliores tibi opto processus. Nam etsi secundum mores ac natales tuos honorum culmen indeptus es, necdum tamen perfectum praemium debitamque mercedem tibi fortuna restituit, quae etsi in te magna contulerit, numquam tamen aequabit meritum tuum. Nunc redeo ad uerba sollemnia quibus tibi salutationis officium de more persoluens mutuum munus exposco. Intellegis enim uicissitudine scribentium animos incitari. Vale.

XXIV. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Extant in monumentis Sallustianis Africani litterae quas Iugurtha post excidium Numantinum testes ad Micipsam decoris sui pertulit. Has ego in praesentia fratris nostri Florentini nomine ad uerbum mandandas paginis puto, quia ut ambo in negotiis suis pari gloria splenduerunt, ita utriusque uirtuti idem testimonii honor congruit. [2] Et illum quidem Scipio regi Numidae uolens reddidit: nos inuiti tanto ornamento tibi cedimus. Fatendum quippe est in gratiam tuam factum, ut hunc abire pateremur. De me, si quid pro amicitia postulas edoceri, erit quaesitorum index, qui rerum mearum arbiter fuit. Tantum epistulae meae crede quod ualeam tuique diligentiam colam, quam mihi de te inuicem fides aemula pollicetur. Vale.

XXV. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Desideraui litteras tuas aduentantibus multis quos mihi sermonem tuum praesumpseram tradituros. Sed ubi expectationem meam spes ista frustrata est, ultro te adloqui studui, ut te exemplo officii ad curam similem prouocarem. Quaeso igitur ne amicitiae munia frigere patiaris, quae inpatienter requiro, licet nouerim diligentiam circa me tuam, etiam cum scripti abstinens sis, fido animo contineri. Vale.

XXVI. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Amplissima redundo laetitia, cum uideo litterariis officiis meis honorem parilem non negari, atque ideo exercendi stili amore destimulor. Neque enim fas est torpere studium, quod aequa benignitas conpensatione gratiae muneratur. Plura uellem, sed uerecundiam tuam nimio laudis excursu non oportet onerari. Vale et amicitiam, sicuti facis, in exemplum tuere. Nos etsi elegantia sermonis inpares sumus, constantia religionis pares esse nitemur.

XXVII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Vt desidem me scribendi saepe accusas. Quid doleam magis, nescio: sermo omissus amicitiae neglegentiam uidetur arguere, parcus infantiam. Malo tamen, ut ingenio conuicium quam moribus meis facias, quibus, quamdiu mei ipse sum memor, obicere obliuionem tui non potes. Castigasti item quod te fratribus tuis dicenda salute consociem. [2] Sum quidem loquendi pauper et tenax chartulae, sed te mihi dare uitio non oportet, quod illos constat amplecti. Facit autem lex curiae nostrae, ut maioris apud me numeri antistet auctoritas. Quid si uos una ad mensae genialitatem uocarem? Nolles eodem cum fratribus toro accipi? Nec inuideris, si unius epistulae creditor quaestum quodammodo de uobis usurae triplicis exerceo. Nihil enim mihi a singulis pro altero soluitur. Aut cur mea officia diuidi postulatis, qui ad exprobrandum uestra coniungitis? Vale.

XXVIII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Ingenia humana prompta ad arguendum esse omnibus liquet. Sed tu, qui inter bona rara numeraris, omitte sectari per naturam faciliora et defensionem longi silentii mei suscipe, quae abundat plurimis iustitiae patrociniis, si contempleris ad uiciniam Rheni, a qua nunc et optimus princeps et magistratus potissimus abest, nullum nostrarum partium commeare. Fors fuat, an quis tantum uiae ob rem priuatam mihi ignoratus adripiat. [2] Tibi proficiscentium Romam maior facultas; primo quia in commune imperii caput undique gentium conuenitur; tunc quod clementissimum principem in hac parte degentem uaria omnium desideria uel necessitates sequuntur. Et tamen, cum tabellarios tibi plures causae offerant, aeque a stilo temperas nec ulla a nobis expostulatione perstringeris. Facit enim securitas mea, ut diligi me etiam a tacente non ambigam. Ergo amicitiae nostrae fiducia non ex litteris pendeat. Illarum interualla fors faciet, fides autem mutuae diligentiae indignatur linguae adsertionem. [3] Ad hoc etiam prolixas epistulas petis tamquam facturus periculum, quamtum in scribendo cana aetate profecerim. Semper quidem similis arentibus riuulis laxiores ripas refugi, ut inopiam breuitas adfectata celaret. Nunc graues quoque anni, si quid de pectore meo stillabat, biberunt. Praeterea nihil argumenti suppetit ad propaganda quae scribimus. Nosti otium meum de quo apud te largiter loqui utriusque fastidium est: magis negotiis plura uerba conueniunt. Nobis idem sit linguae modus, qui fortunae est. [4] Mallem Aboriginum more dictionem salutis alternae ligno aut corticibus scribere: Aegyptus papyri uolumina bibliothecis foroque texuerit. Sufficiat aliquando celebrandae amicitiae: si uales, bene est. Opto has ipsas quas tu breues quereris salutationum uices, dum absumus, inter nos longum manere. Vale.

XXIX. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Spero te, ut fando didici, ad uicina uenturum. Fors fuat, an uera conpererim. Ego tamen uel tradendas coram tibi a fratre nostro Mineruio duas oratiunculas meas uel mittendas in patriam fidelitati eius ingessi. Parcus esse in hac epistula debeo; illis enim quae legenda suscipies amor auarus explebitur. [2] Commoneo tamen, ne orationis unius titulo mutetur de me existimatio tua. Nam repudiata censura grauat nos principio sola argumenti inspectione, sed ubi dicta legeris, cum sententia mea in gratiam reuerteris. Hanc partem: 'quae tempestate resecata est' totius ordinis nostri antetulit auctoritas, ne sub specioso nomine fores inpotentiae ambire solitis panderentur. Plures utilitatis et honestatis adsertiones in ipso corpore orationis inuenies. De utroque opere meo iudicium tuum cura nostra desiderat. Vale.

XXX. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Silentii inter nos simile scis esse delictum, atque ideo mihi iniuste culpae datur, quod utrique commune est. Et tamen defensio mihi suppetit; quia nec profectiones commeantium notae sunt et tu non iisdem sedibus inmoraris, dum aut Treuiros ciuica religione aut Quinque Prouincias otii uoluntate commutas. Mihi Romae iugis est statio et maior nunc causa residendi, ex quo me uiri excelsi germani tui praesentis et cura retinet et iuuat gloria. Vna igitur uia sociare scripta potuisti, quae frater et fratri aequandus acciperent. [2] Quod a te gaudeo uel sero curatum. Nec tamen, cum a litteris temperares, ullam decessionem diligentiae in me tuae factam putaui. Tanta est enim securitas uerae amicitiae, ut de sua fide aestimationem mutui amoris adsumat. Plura in hunc modum dicere piget. Quare transeo ad eam sermonis tui partem, quae orationum mearum desiderium uidetur attingere. Ais in manus tuas scripta nostra uenisse fratre nostro Mineruio proditore, qui friuolis meis litterata potius curiositate quam iusta delectatione non abstinet. Si tibi tantum otii est, ut ad fastidium detergendum nonnulla etiam insulsa conquiras, quidquid stilo elaborauimus, exhibebo securus ueniae quam mihi spondet animi tui caritas. [3] Paene praeterii quod loco principe accusare debueram: itane epistularum nostrarum simplex usus interiit, ut paginis tuis lenocinia aeui praesentis anteferas? Redeamus quin ergo ad infucatos nominum titulos, et cum dicitur aut redditur salus, nihil ipsis uocabulis nostris honoratius aut blandius esse ducamus. Exemplo certe tibi sit epistula mea quam si spreueris aemulari, et adrogantiae notatus uidebor et ceteris adgregatus, quorum magnus suspectus in uerbis est, nullus cultus in sensibus. Vale.

XXXI. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Mediolanium te idem qui me consul acciuerat. Speraui quod nos in unum uotiua causa conduceret, sed ubi per ualetudinem defuisti, aegerrime expectati gaudii dispendium tuli. Nunc peractis super omnium magnanimitatem consularibus festis Romam reuertor, quo se amplissimus magistratus uenturum protinus genero adstipulante promisit. Quam uellem, si in solidum redit sanitas, conpensares aduentu ueniam superiorem, atque una uia et senatui deferres officium uoluntarium et consuli debitum solueres. Sed unde mihi optare tantum, cum frustra fuerit sperasse leuiora? Quando tu uenatui togam praeferes? Vale.

XXXII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Crescere inter nos cotidie amoris debitum uolo, sed epistulis tuis nihil opto debere, quae mihi plerumque exprobrantur ut desidi. Ergo geminis litteris tuis non simul mihi redditis pari numero, sed coniuncta emissione respondeo. Valemus, quantum aetas admittit decliuis in senium. Raro nobis ager uisitur, sed multo rarior est apud me usus legendi. Tibi et rusticari et erudiri plurimum licet. [2] Inde est quod nos frequenter adloqueris, quia omne tempus, ut quaeratur ingenio, otio uindicatur. Sed fiduciae tuae audacia nostra non cesserit. Haurias licet monumenta priscorum et ipse paginis ediscenda committas: sollicitabo te arentibus uerbis, ut scriptis tuis, quae et amore et iudicio legere me necesse est, conpensem illorum damna quae neglego. Vale.

XXXIII. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Delectaris epistulis meis. Credo! Hinc est, quod eas et saepe et ardenter efflagitas. Sed non statim mereor desidis notam, si nequeo tui amoris in me auaritiae satisfacere. An interlabi amicitiae memoriam per silentium putas? Caue talia de animis opinari, quorum aeterna iudicia sunt. Habet enim plurimum sibi ponderis fides et, allegata uoluntario sacro, stili admonitione non indiget. [2] Haec a me tibi non semel scripta sunt, nec tamen deseris inueteratam querellam. Quid si praestat longum tacere? Non uides oracula olim locuta desisse, nec ulla in antro Cumano litteris legi, nec Dodonam loqui frondibus, nec de spiraculis Delphicis ullum carmen audiri? Patere igitur, ut homullus Promethei manu fictus mandare cessem papyro, quae dudum in uatum foliis non leguntur. [3] Nolo tamen denuntiatum tibi a me silentium suspiceris. Tenebo in scribendo tantam mensuram temporis, quantum inter nos locis absumus. Tu quoque inpatientiam uince ratione, quae non sinit, ut tibi cottidie litterae meae in uicinia Rheni posito a nostro Albula deferantur. Vale.

XXXIV. SYMMACHVS PROTADIO

[1] Magni sunt quidem fructus quos de litteris tuis capio, sed fiunt uberiores, dum communium fratrum manus transeunt. Singuli enim scriptis tuis de suo aliquid adponunt. Tibi igitur acceptum fero quidquid ex omnium ore conquiro. Sed rursus expende, quanto labore respondeam tot ingeniorum sublimium uarietati. Nam pares estis, nec tamen similes. Ergo non minorem mihi rependenda adferunt difficultatem quam accepta dulcedinem. [2] Hanc omnibus humanis gaudiis legem natura dixit, ut curae uoluptatem sequantur. Natae subolis primus parentes dies hilarat, mox pii metus breuem gratiam fugant: honor in exordiis laetus est, dehinc animos laborum aestus ingreditur. Longum fiat, si pergam similia contexere, et iam mihi ad ea deuertendum est, quae fas sit de tanto viro dicere. Temere iurasti. Mandari enim periturae chartae est, quae fas sit de tanto uiro dicere. Temere iurasti. [3] Mandari enim periturae chartae epistulas quereris et allegasti sacramento enorme iudicium. Itane me ludos facis, ut quae apud te incuriosius loquor, in aesculi caudices aut tiliae pugillares censeas transferenda, ne facilis senectus papyri scripta corrumpat? Et Marciorum quidem uatum diuinatio caducis corticibus inculcata est, monitus Cumanos lintea texta sumpserunt: tu etiam sericis uoluminibus Achaemenio more infundi litteras meas praecipis. [4] Magna sunt auctoritatis tuae pondera, nec possum gratiosum putare, quod tu iuratus allegas; sed dum me rursus inspicio, labascit fides et refragatur testimonio conscientia. Ita quod credibile persona iudicis facit, diffidentia respuit audientis. Tu igitur solus ambigua summouebis, si amorem tuum posthac parcius loqui de laudibus meis iusseris. Vale.

AD MINERVIVM

XXXV. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Obrepsisti uerecundiae meae, ut prior scriberes. Vadatum me tibi hoc munere uelim credas. Sed non fero, ut aedes quodammodo amicitiae nostrae nouus salutator adisse uidearis. Iamdudum uirtutes tuas pares fratribus in pectoris mei possessionem recepi. Creuisti etiam pro parte legitima paternae in me familiaritatis successionem, licet singulis uobis soliditas mei amoris accesserit; quae bona animi, etsi spargi in plures putantur, unicuique tamen plena et indiuisa proficiunt. Praeterea cum palatinae eloquentiae militares, porrexi amicitiae tuae dexteram. Quare tot tantisque pignoribus adnexi, non aestimemus de epistularum tirocinio caritatis aetatem. Nam ut animus celerior est litteris, ita prius fuit amare quam scribere. Vale.

XXXVI. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Postquam te Mediolanium uenisse adseueratio commeantium palam fecit, speraui de proximo litteras tuas: sed ubi elusa est expectatio mea nec successit ullum spei pretium, praesumptum de te officium meo operi uindicaui. Auxit praeterea scribendi causam uir spectabilis frater meus Bassus, qui paulisper auulsus a nobis transponi a me in pectus tuum debuit. [2] Adieci alteram paginam reddendam germano tuo, cum tibi fors in patriam reditum secundauerit. Asperserat nos ille iamdudum facundiae suae floribus, et sibi Galliarum prisca monumenta iuuando otio exscribenda mandauerat. Optato accidit, ut ei per te utrumque reddatur, honor epistulae meae et expetitae fructus historiae. Vale.

XXXVII. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Paulus amicus meus iamdiu aerario sacro militat, sed non pro gradu militiae spectandus tibi; nam probitate morum suorum mediocritatem uincit officii. Nec despexeris hominem, si numerum stipendiorum eius examines; sed tardiores processus habet uerecundia quae facit, ut intra merita honoris sui haereat. Nec tamen paenitet longum stetisse; tuo enim iudicio reseruatus est, sub quo emergere maximum morae pretium est. Cum igitur illi uitae integritas, militiae aetas suffragium ferat, dignum est, ut ad debitos fructus me precatore, te auctore perueniat. Vale.

XXXVIII. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Gaudentius amicus meus in gremium patrocinii tui confugit, uir omnibus rebus amari dignus. Genus ei senatorium est, mens et modestia origine sua ac stirpe nobilior. Si fuco gratiae infectum testimonium meum non putas, suscipe diligendum. Longa obsequiorum eius faciet inspectio, ut me iudices minora dixisse. Vale.

XXXIX. SYMMACHVS MINERVIO

[1] . Ama Flauianum dominum et filium meum, quantum me uelle interpretaris, et si fieri potest, certamen mecum de amore eius ingredere. Gaudebo, si uiceris. Sed hoc mihi tunc probabitur, cum et ipse te colere supra mensuram diligentiae meae coeperit. Nam si amicitia de mutuis constat officiis, facile erit, ut ex illius animo tuum metiar. Vale.

XL. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Si consideres, quanta sit innocentium raritas, amabis Desiderium filium meum in paucorum electione numerandum. De quo non falli iudicium meum statues, cum in examen tuum uenerit. Interim quaeso, ut illi per me amicitiae tuae sacrarium recludatur, et praestes aurem benignam causarum suarum iusta narranti. Si quid in eum bene consulueris, absoluetur fides mea quae apud illum spem beneficientiae tuae in se recepit. Vale.

XLI. SYMMACHVS MINERVIO

[1] In absoluendo Rustico nostro uotum tibi detuli, opem filius meus Caecilianus exhibuit. Non est igitur uerecundiae meae rapere gratiam laboris alieni. Ambo ipsi acceptum feramus, quod agi tua cura praecepit, exequi mea ualetudo non potuit. Vale.

XLII. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Scio quid de me sentias; sed certus iudicii tui recuso laudari. Aemulare certe, quod te tacitus admiror, quia plus habet ponderis tecta ueneratio. Relinquamus uerborum blanditias nouis inter se amicis; illos iuuent alterna praeconia usque ad fidem foederis: nostra caritas adyto pectorum recondatur. Ipsa habitatio cordis in operto est; inde me tua cura respiciat. Sed non est meum formam scribendis litteris dare; illud tantum cogites uolo, cum sis ad praedicandum liberalissimus, parum mihi uideri posse quod a te laudor, nisi amplius obligor. [2] Praeterea scire postulo, cur seruata in praemissis nominibus nostris uetustas defuerit litterarum contextioni. Iuuet alios titulo sublimitatis adtolli, ego magnificentiae appellationem recuso. Nisi forte me inprobum putas, quod honori tuo eadem delenimenta non defero. Amor fictus in illa uerba summittitur; amicitiae cultus ingenuus est. Alba uelamina non segmentati amictus fidem uestiant. Quo mihi altus reuerentiae gradus? Amari a fratre malo quam suspici. Vale.

XLIII. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Eusebius familiaris est meus: idem uetus priuati miles aerarii diu morbo obstante obsequio tuo defuit. Orandus mihi es, ne inter resides adnotetur. Sed impetratio ueniae non manebit, nisi illi aliquid beneficii propitiatus adieceris. Quaeso igitur flagitandis per Etruriam debitis publicis sollicitudinem nauare iubeatur, ut longae absentiae culpam commendatione aliqua laboris amoueat. Vale.

XLIV. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Semper quidem mihi salutatio a te profecta gaudium creat, sed ea praecipue, quae familiaribus adportanda committitur. Adicit enim scriptis digna quaesitu et de te tradit auditui, si quid defuit lectioni. Velut nunc Sebastius uester post epistulam tuam redditam quantam mihi, satin ex uoto ageres, sciscitanti imaginem praesentiae tuae praestitit! Idem nunc de otio meo, quae uelis nosse, narrabit, nam me in siluis Laurentibus continatus est rurali inhaerentem quieti. Quid enim magis adsectandum est mihi sarcienti nonnumquam ualetudinem, declinanti saepe turbas, litterarum semper innocentiam diligenti? Vale.

XLV. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Fiducia mihi stili atque ingenii mei nulla est, sed tua benignitas ausus meos prouocat. Misi igitur ad eruditionem tuam duas oratiunculas nostras quarum una ad Polybii filium pertinens ex recenti negotio nata est, altera dudum, cum res in senatu agitaretur, a me parata nunc opere largiore aucta processit. Huic argumentum est repudiata censura quam tunc totius senatus fugauit auctoritas. Nolo mireris grauissimum ordinem magisterium respuisse. In oratione nostra non leues causas euitatae huius potestatis inuenies. Vale.

XLVI. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Spectatae frugis uiros apud te debeo commendare, quia praecipuum munus est, ut tuis amicitiis inserantur. Suscipe igitur, quaeso te, ortu et moribus facile summates eosque in primore congressu penetrali familiaritate dignare. Legationem illis Campanorum prouincialium commune mandauit. Habent oranda. Iustitia negotium, personas mea cura commendat. Aduertis duas esse causas exercendae in eos benignitatis. Pro quibus publice aequitas petitionum, priuatim non gratiosus laudator interuenit. Vale.

XLVII. AD Q.S.

[1] Vidi Romae Protadium filium nostrum, cuius commendationi nihil ex familiae uestrae ornamentis praeter litteras tuas defuit. Quas cum desiderassem, de citeriore Gallia imperatum sibi a socero iter te procul agente respondit. Excusationem iuuenis non libenter accepi: cetera morum probaui. Satis est hoc auribus patris cui nolo in me gratiosum uideri testimonium breuis experimenti. Simul uereor ne quid amori tuo in filium derogem, quem non decet iuuari apud te per suffragium conciliationis alienae. Vale.

XLVIII. AD Q.S.

[1] Litteras nonnullis humanitate praestamus: has autem domino et fratri meo Basso qui sororis fortunas tuetur, iusto amore detulimus. Petitio ab aequitate non discrepat. Quin potius iure atque iustitiae munitur auxiliis. Nam rebellem seruum sibi poscit adduci, ad cuius inuestigationem nec praecepti caelestis auctoritas nec Africani comitis uigor potuit peruenire: siquidem facti audacis conscius inminentem poenam latebrarum uitauit effugio. Cum igitur super eius facto atque nequitia ad te uir laudabilis Africae comes scriptum publicum dedisse dicatur, erit iustitiae et benignitatis tuae in fauorem clarissimi uiri diuinum prouocare iudicium, ne ulterius innocens domus commentis feralibus uilis mancipii terreatur. Vale.

XLIX. SYMMACHVS MINERVIO

[1] Et cum Mediolani degerem, cultum circa te salutationis exercui et nunc remenso itinere sedulam operam litterario muneri non negaui. Expectas, credo, ut gratiam repetam scriptionis. Illam plane mihi non mea efflagitatio sed tua adfectio pollicetur. Exigant stili uicem qui animi non merentur. Vale.

AD FLORENTINVM

L. SYMMACHVS FLORENTINO

[1] Diu super aduentu fratris postulatum a me indicium distulisti credo, ut nos salutationis honorificentia praeueniret. Agnosco religiosa conludia nec tamen cedo, et ultro in certamen scriptorum familiarium solus duos euoco. Otium tibi, inquies, hanc officiorum fiduciam praestat. Quid quod te magis quaesturae honor et condendarum sanctionum usus excoluit? Cum illo autem mihi priuatae uitae condicio communis est. Atque utinam boni principis circumspectio ipsius quoque operam sibi uindicet! Ferendum! Ambo deuotione placeatis, si circa me litteris ambo cessetis. Vale.

LI. SYMMACHVS FLORENTINO

[1] Omnia te facere ad salutem Flauiani uiri ornatissimi pignoris mei rebus experior. Hinc mihi spes oritur atque animus adsurgit, posse cetera eius incommoda te medico sanari. Adeptus enim diui principis lenitate quae magna sunt, uno adhuc, ut ita dixerim, nodo infortunii strangulatur, quod homo tenuis et nunc labe patrimonii grauiter exhaustus paterni salarii aestimationem iubetur exsoluere. [2] Ergo per te ac tui similes amoliri postulat inminentem ruinam. Nec res inpetratione difficilis est. Nam quod plerisque sua inuidia laborantibus imperialis remisit humanitas, id patris nomine postulatum multo aequior uenia relaxabit. Proficiet ista concessio etiam temporum gloriae, si quod beneficiis principis deerat, pius successor adiecerit. Vale.

LII. SYMMACHVS FLORENTINO

[1] Verbis nequeo complecti, quot gaudia mihi pariter dies unus inuexerit. Agnoscis credo causam cuius auctor fuisti. Nam geminas fratrum communium litteras in cumulum extulit tertius honor scriptorum tuorum. Itaque ut rerum bonarum difficilis electio est, paulisper haesi, quam primam paginam recenserem: tantum apud me erat desiderium singularum. [2] Mox omnes arguto legendi transitu percucurri, ne inspectionem residentis morarer. Nec semel legisse suffecit, ut si quid auiditas prima perstrinxerat, inculcaret iteratio. Erat in uerbis uniuscuiusque uarius elocutionum lepos quo solo litterae discrepabant; nam omnes mens una dictauerat. Possem bona fide adicere maiora, sed tuae aures, licet fratrum laudibus gaudeant, communionem tamen gloriosi testimonii per uerecundiam non ferunt. [3] Restat ut tibi reditum meum sub quadam curiae inuitatione poscenti pauca respondeam. Ad idus Nouembres, modo euentus adiuuet destinata, recurrere ad conspectum uestrum paramus. Si promissi dies serus uidetur, legationem senatus per me nolo differri, quae dudum uiris inlustribus credita et instructa mandatis neque personarum neque petitionum requirit adiectionem. [4] Decet igitur stare dispositis, nec fas est exemplo proximae dissensionis per nouos tractatus confirmata subuerti. Haec ante me, ut scribis, etiam ipse uidisti; quo magis placitis inhaerendum est, quae mihi commendat auctoritas tua, tibi noster adsensus. Vale.

LIII. SYMMACHVS FLORENTINO

[1] In eum militiae gradum labore uenisti, ut Benedicti amici mei fortunam debeas adiuuare, quem nulli obnoxium crimini fortunae iniquitas loco depulit et honore priuauit. Huic ad promerendum fauorem tuum non solum ipsius probitas sed etiam commendatio mea aditum debet aperire. Credo enim tanti apud te litteras meas esse momenti, ut effectum sperare fas fuerit, etiamsi ardua postularem. Quod ideo commemorandum putaui, ut intellegas, uel quid de animo tuo atque amicitia sentiamus, uel quantum prodesse huic debeat uel adesse iustitia. Vale.

LIV. SYMMACHVS FLORENTINO

[1] Purgas, quod hucusque siluisti. Communis haec culpa est. Nam me quoque ab tali commercio diu infirma ualetudo reuocauit. Inhorruisse te puto, postquam de me cognitu amara legisti. Redi in habitum animi laetiorem: diis quippe auctoribus sanitatem refoui. Facilis igitur litterariae cessationis utrique uenia sit. Ambo nobis inuicem remittamus, quod ambo deliquimus. [2] Sed quid mihi insusurras frugis Africanae tenues commeatus? Absit ut praesens annus imitetur fortunam superiorum! Intercludet, ut spero, prouidentia tristes casuum uias sacris auribus edocendis et castigatione iudicum quos alimentaria spectat inuectio. [3] Nec spem dies obstruit: nam mare adhuc iustis cursibus patet et nondum in hiemem praecipitat autumnus. Placet tamen inter haec quod inaestuas et pio metu anteuertis necessitatem. Remunerabitur curam tuam melior euentus, et laudis tuae fructus efficiet ut sit tibi postea dulce timuisse. Vale.

LV. SYMMACHVS FLORENTINO

[1] Dictam mihi a te salutem pari honore conpenso. Vellem utrique nostrum saepe alternandi stili usus ueniret, sed quia hoc longinqua non sinunt cadere pro uoto communi, inpatientiae ratio satisfaciat. Debet certe prompta esse inter nos morae mutuae uenia. Non eadem tamen facilitate purgabis, quod filii nostri Mineruii nuptias aliorum potius relatu quam litteris tuis conperi. An ueritus es ne a te nomisma auro cusum desiderarem? Potuit iacturam sportulae tacere uerecundia mea, negationem gaudii amor nescit ignoscere. Et tamen, ut sum placido in meos animo, spondeo remissionem tibi huius offensionis, cum de nepote suscepto anteueneris scripto nuntiorum celeritatem. Vale.

IN COMMVNE FRATRIBVS MINERVIO, PROTADIO ET FLORENTINO

LVI. SYMMACHVS MINERVIO, PROTADIO ET FLORENTINO

[1] Et uestra concordia et mea per hos dies inbecillitas facit, ut uos unius paginae salutatione coniungam. Erit hoc aut probabile pro consortio uestri amoris aut ignoscendum pro statu mei temporis. Aestimabitis autem uirium nostrarum fatigationem, cum uos in subscriptione istius epistulae precaria manus mouerit. Ad hoc filii nostri Nemesii pia ad larem patremque properatio magis contestationem de me sollemnis officii quam satisfactionem desiderauit. [2] Res postulat, ut salute praefata florentissimae indoli eius testimonium feram, sed uereor ne ostentare operam meam uidear. Quae plus iuueni bonarum artium contulisset, nisi fraternus casus fregisset cursum duorum. Hoc tamen sincerissima fide dixerim minutam quidem de altero parentis eius felicitatem, sed posse istum suorum gaudio pro utroque sufficere. Vale.

LVII. SYMMACHVS MINERVIO, PROTADIO ET FLORENTINO

[1] Relegite uiam dissimulati hactenus moris me officiorum familiarium praesule qui prior rupi commune delictum. Nec pro numero uestro epistulas peto, quamuis hanc uicissitudinem mihi singulorum amor debeat. Magnae indulgentiae res est, ut fenus quod uobis solus exhibeo, alterna remuneratione soluatis. Vale.

AD EVPHRASIVM

LVIII. SYMMACHVS EVPHRASIO

[1] Annuos gaudii fructus ex litteris tuis capio; hunc reditum mihi, has opes pendit Hispania. Itaque ubi pulsa hieme patescunt nauium uiae, paginas tuas commendo uentis, quas mihi iste annus frequentes quidem, seras tamen reddidit. Nam decedebat autumnus, cum homines tui Tiberina tetigerunt. Hinc factum est, ut haererent apud nos defectu nauigationis. Suadeo igitur eorum moras pro tua iustitia boni consulas. [2] Quamuis prius nomine meo uenia poscenda sit, quod de curulibus equis quattuor datum mihi a te ius electionis omiserim. Velim credas hanc abstinentiam non fuisse fastidii, sed quia nullum eorum iugo alacrem uel dorso mitem probaui, optio meritis non excitata cessauit frenata. Oportunum uidetur diligentiam tuam precibus ambire, ut in praetoriam filii mei functionem uisu et cursu nobiles praeparentur. Gemina ante editionis claritudine in os hominum uenimus: satisfaciendum uidetur expectationi quae creuit exemplis. [3] Quare amori tuo laudis nostrae commendo causam quae paulisper censuram uitae tuae grauitatemque animi ad populares auras debet inflectere? Domo pretium adportabitur tuo arbitratu nobilium quadrigarum dominis inferendum; solam de amicitia tua electionis curam requiro factu facilem, cum sit diues equini pecoris Hispania et magnus gregum numerus copiam praestet examini. Vale.

LIX. SYMMACHVS EVPHRASIO

[1] Sum quidem sermonis tui nimius flagitator, sed silentii interualla non arguo nec suspicor aliquid amicitiae nostrae ex adloquii raritate decedere, qui sciam in pectoribus esse sedem religionis, leuamen desiderii ex ore proficisci. Priores igitur litterae meae magis desiderium sermonis tui quam castigationem taciturnitatis habuerunt, et ideo elaborandum tibi non est, ut mihi amoris tui fidem faciat. Nam tui animi de meo sumo iudicium; siquidem nullus uerior aestimator est amoris alieni, quam qui de suo sumit exemplum. [2] His ita positis, quia in re aperta piget esse prolixum, designatum tibi ad urbanam praeturam filium meum nuntio. Intellegis, quid sibi hoc indicium uelit: quadrigarum curulium nobilitas praeparanda est. Nos pretium proxima abhinc aestate mittemus, sed iam necessitatem praecurrat electio. Multum enim ualet in rebus eiusmodi longior diligentia. Quapropter accingere, ut quaestoriam quondam filii mei magnificentiam, cui per te inlustris fama quaesita est, secundus eiusdem superet magistratus. Verus quippe et maximus laudis profectus est, quotiens sequentibus priora uincuntur. Vale.

LX. SYMMACHVS EVPHRASIO

[1] Praeturam filii mei, si fors dictum iuuet, proximus annus exspectat. Equorum mihi curulium paranda nobilitas est, ut expectationi populi Rom. mea pecunia, tua cura respondeat. Hoc me crebris litteris postulasse meministi. Nunc mihi admonitionis uerba, non petitionis adhibenda sunt; et tamen, cum uoluntas in nos tua ambitum non requirat, in tantum me uotiua sollicitant, ut anxias auribus tuis tamquam nouus petitor ingeram preces. [2] Vincenda est enim mihi fama exemplorum meorum, quae post consularem munificentiam domus nostrae et filii mei quaestoriam functionem nihil de nobis mediocre promittit. Haec igitur petitionis meae summa est ut me diligentia tua praeteritae gloriae parem faciat. Pretia pro tua aequitate numeranda familiares mei incunctanter exsoluent. Tui beneficii erit, ut quidquid ad curule certamen generosum gignit Hispania, uel domo praebeas uel de aliorum gregibus excerpas. [3] Non uereor inter haec ne me adpetentem plebeiae laudis existimes. Scis enim pro tua sapientia magnae urbis magistratibus angustos animos non conuenire. Hoc etiam Tullius tuus praecipit luxum in priuatis negotiis arguens, in publicis magnificentiam probans. Quare ex summis opibus iuua Romani animi speciosum calorem uenturus in partem popularis mecum fauoris, si bonis ex tuo beneficio celebrior fama prouenerit. Vale.

LXI. AD Q.S.

[1] Tuentius tuus in utramuis aurem somnum capessat: nihil enim magna dignitas a paupere petit. Sit fortasse plerisque ipsa inopia grauis, habet tamen alieni oneris exceptionem. Adice, si placet, securitati eius sacerdotii priuilegium et unius hominis munimenta multiplica. Mihi uidetur ualidior esse omnibus uacationis remediis exhausta fortuna. [2] Sed uelim noueris quaesitores glebae senatoriae protinus adfuturos sperandamque Tuentii ueniam pleniorem, si fidem paupertatis eius exploratio ratam fecerit. Interea tutus prioribus gestis agat liberum. Nihil nouabitur post inlustris uiri Felicis pro illo iudicationem, modo ut allegatas dudum senatoris angustias adstruat examinis diligentia. [3] Nunc mihi tu amice obiurgandus es, qui cum uicina itinera perstrinxeris, flectere ad nos habenas longum putasti. Dedisset Hispania Romae posito morae ueniam: nouit enim summittere desideria sua cunctarum prouinciarum parenti nec ita auara est, ut nobis propria bona nolit ostendere. Quare fraudati gratia tua secundos amicitiae fructus sedulo postulamus: ut quotiens fors copiam dederit, legamus saltem quem uidere maluimus. Vale.

LXII. SYMMACHVS EVPHRASIO

[1] Et amicitia nostra in ore multorum est, et laus equorum tuorum longinqua penetrauit. Hinc fit, ut suae quisque patriae magistratus meae commendationis opem postulet, gregum tuorum famam secutus. Eo propterea summates Antiochensium missi ad mercandas quadrigas iuuari apud te sermonis nostri conciliatione uoluerunt. Annue, oro, longum peregrinatis et electionis et pretii iustam benignitatem, quae homines opinionem blandam secutos de tuo studio meoque merito uerum sperasse confirmet. Vale.

LXIII. SYMMACHVS EVPHRASIO

[1] Fas sit dicere, equorum curulium copia iam non egemus; sed incitat nos praeturae mora ad desiderium numeri largioris. Si igitur dulcis est, ut solet, mandati mei executio, quattuor ex grege Laudicianorum quadrigas quas tua defloret electio, ad me opto deduci, cum primum mare nauigatio verna patefecerit. Ego pretium quod signauerint litterae tuae, in rem missis renumerabo. Quamquam hoc spondere non debui, quia fides amicitiae syngrapham non requirit. [2] Credo mireris, cur non potius de gregibus tuis postulem, qui potissimos Hiberorum nobilitate praeuertunt. Fastidium patitur uniformis spectaculi ciuitas nostra cuius satietas mihi uarietate uincenda est. Tuae modo diligentiae sit adhibere iudicium et ex alienis stabulis aequare laudem tuorum. Nam cum res amici agitur, hos quoque proprios debes putare, quos eligis. Vale.

AD EVPRAXIVM?

LXIV. SYMMACHVS EVPRAXIO?

[1] Nemo umquam peruector epistularum tuarum uacuus eiusdem muneris mei ad te reuertit; tu tamen infrequentiam nobis uitio ducis et ultro curam tuae adsiduitatis exprobras. Facis hoc amantium more, apud quos officiorum talium, etiam cum redundant, sitis magna est. Nec tantum epistulas meas poscis, sed oratiunculas quoque nostras nondum tibi editas deferri in manus tuas praecipis. [2] Quae res uidetur ostendere, quid iudicii habeas de his quas ante sumpsisti. Nullum enim desiderium ad secunda progreditur, si priora displiceant. Misi igitur ex recentioribus oratiunculis meis quinque numero, quarum mihi iam fiduciam fecit publicus fauor. Sed post sententiam de illis gentis togatae adhuc expectatione iudicii tui pendeo; quod uolo iuratus emittas, quia conuenit uinciri sacramento fidem, si quando amicitia in suspicionem uenit gratiae. Vale.

LXV. SYMMACHVS EVPRAXIO?

[1] Iamdudum in expectatione eram litterarum tuarum incertus animi, quid sibi uellet tam longa cessatio, sed ubi compotem desiderati <me> muneris reddidisti, cura uertit in gaudium. Et reuera ita natura partum est, ut expetiti diu officii querella decedat, si potiamur optato. Ergo magno inpensu gratulor integratum mihi esse pignus religionis. Praestabis ne huius opinionis frustra sim, cum diligentiam mei continuo amore seruaueris. Vale.

AD EVSIGNIVM

LXVI. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Videro, quid iustitia temporum, quid causae nostrae bonitas, quid cura tua, si tamen tibi cordi sum, possit efficere. Ego in fratre meo Eusebio c. u. uotum seruatae circa nos moderationis amplector eiusque probitatem mente colo, sermone commendo. Et licet ille boni propositi praemium non requirat, nos tamen ei honestam uicem de tua amicitia optamus exsoluere. Feceris rem tam meae uoluntati acceptam quam tuis moribus consentaneam, si aduertat uir prudentissimus, quidquid mihi tribuit, id se omnium bonorum gratiae detulisse. Vale.

LXVII. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Et temporum clementiae congruit et sancto ingenio tuo familiare est opis indigos subleuare. Hinc mihi fiducia oborta est pro fratre Stemmatio supplicandi, cui dudum cuncta dempsit inuidia fortunae praeter amorem bonorum. Neque enim potest ambigi, quid de optimo quoque mereatur, qui nuper a principibus inuictis, ne per indulgentiam liberaretur, accitus est magisque honore quam uenia fatum triste mutauit nec tam ereptus est quam desideratus. [2] Vnde spes certa est etiam principem nostrum lenitate uenerabilem iusti parentis et pii fratris exemplo supplementa meliora fortunae eius daturum, si modo uestra insinuatio iuuet exhausti senatoris oratum. Duo enim factu facilia sed ad gloriam praestantis magna deposcit, reddi curiae testimonio sacro et recuperatione modici argenti ab inopia uindicari. Haec ut fauor tuus aliorumque optimatium te hortante promoueat, interest boni saeculi cui laudem perennem pia facta conciliant. Vale.

LXVIII. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Etiamsi petitio domestica et amica cessaret, publicus uigor iusto desiderio deesse non posset. Quid enim tam familiare iustitiae, quam ut circumscriptor clarissimae et laudabilis feminae parentis meae astutiae suae priuetur effectu, ne commodis inludat alienis prouincialium patronorum fretus auxilio? Quorum inpotentia conpulit, ut matrona litium fugitans ad iudicium praetoriani culminis conuolaret. [2] Res autem qua de agitur, eiusmodi est: ante paucissimos menses ille a parente mea horrea in Aquileiensi sita et clarissimae feminae propter longinquitatem itineris incognita tenui mercede conduxit, atque his ita abusus est, ut paruo licet tempore iisdem locis labem consulto intulisse dicatur. Hunc ubi saepe conuenit, ut conductione decederet, contemptu hominis et interuentu quorundam frequenter elusa est. [3] Nunc opis indiga geminum benificium uestri fauoris exoptat: primo ut inprobissimus inquilinus locorum detentione pellatur: dehinc ut habita deterioratae rei aestimatione sumptum iustae instaurationis agnoscat. Cum igitur aequa poscamus, credo confore ut utilitatibus parentis meae fauor uester adrideat. Vale.

LXIX. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Benigne, ut mos est tibi, recursum nostrum misso apparitore iuuisti: quem progressus ad Appennini superiora dimisi adiecto officio litterarum, ut gratiam quam rebus aequare non possum, saltem uerborum honore conpensem. Quod superest itineri, spero praefata dei uenia sine labore peragendum. Minus enim molesta sunt, quae perueniendi spem proximam pollicentur. Vale.

LXX. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Discedenti mihi curam legare dignatus es amicitiae congruentem, ut famae atque actibus tuis accommoda non silerem. Causa igitur postulante fungor iniunctis. Video enim basilicae pontisque rationem recte quidem Bonoso praesidali uiro esse mandatam, cui et uigilantia superest ad luminandas publicae rationis ambages et fides ad persequenda quae examen inuenerit; sed uereor ne ludificationibus res iniuncta frigescat obluctante eo quem socium discussionis accepit, atque ideo clam te esse non patior eo rem deduci, ut labes magna sumptuum publicorum studio certaminis occulatur. [2] Quid enim sibi uult ista coniunctio in ea praesertim discussione quae ipsum quaesitorem uidetur adstringere? Quare huic tantum parti adhibenda correctio est et ad unum quem sponte delegeris, inquisitionis summa referenda adiectis uestrae apparitionis auxiliis, quo minora officia fidem praebitorum uel inuectorum cogantur aperire. Probabit exitus, quantum reip. tua cura prospexerit, cum cohibitis sumptibus nouis consummationi operum satisfecerit summa reliquorum. Vale.

LXXI. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Summo gaudio, quotiens scribis, adficior, et tum maxime, cum abest amaritudo querimoniae. Nunc stilus tuus ab usitata iucunditate dissensit. Arguebat enim falso iniquitatem quandam pignoris mei, cum quo tibi limitum nulla certatio est. Itaque litteras contra ius amicitiae ad eum missas repressi, ne amantem tui dolor iustus offenderet. Fuit autem matri eius cum procuratore tuo finalis in Sicilia quaestio, quam disceptatio non, ut scribis, Venusti, sed alterius rectoris absoluit. Ergo in utraque persona error suggerentis retectus eam pignoris mei exemit inuidiam. [2] Aduertis ergo pro singulari uerecundia tua, cui potissimum parti satisfactio debeatur. Et nihil de praesenti fortuna istius loquor, quae scribentem debuit temperare. Adde, quod pecuniarias causas usque ad detrimentum amicitiarum non oportet extendi. Sed quid haec pluribus? Posthac opto sermonem tuum placidiorem mereri et constantiam ueteris erga me obseruantiae tuae porrecto etiam in meos amore colligere. Vale.

LXXII. AD Q.S.

[1] Frequens usus ostendit et clara animi tui documenta testantur exempla uerae amicitiae de te esse capienda. Neque enim quisquam constantiam firmiorem familiaribus inpendit officiis, in tanta praesertim publicarum mole curarum, quae alterius studium possit hebetare, nisi obstrepentes necessitates adfectio fraterna superaret. Quod solum igitur uerecundiae conuenit, cedo praestantissimae religioni meque inparem referendae uicissitudini pudenter agnosco. Nec uereor ne diligentia tua tali laude lentescat; quin potius spero beniuolentiam tuam, si quid pleno potest adici, largiorem; quia bonis familiare est studia benigna cumulare, quorum gratiam sentiunt non perire. Vale.

LXXIII. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Facio quod suadet humanitas, ut amicitiae tuae uiros bonae frugis adiungam. Horum unus est Felix honorabilis gradu atque exercitatione militiae, cui si quid amoris inpenderis, ad meam gratiam pertinebit. Vale.

LXXIV. SYMMACHVS EVSIGNIO

[1] Mirabar, quid esset rei, quod amicitiae obseruantissimus diu scribendis litteris abstinebas: sed epistulae tuae series indicauit quod tristium rerum index esse uitaueris, quas longiore silentio contineri nec religio familiaris nec communis causa permisit. Nam plerumque utile est in publicam proferre notitiam, quod uelis esse correctum, ut denuntiatione futuri periculi ad consulendum cunctorum cura moueatur. [2] Magna igitur necessitate futuri anni inopiam protestatus es. Quid enim spei reliquum est, cum prouinciis Africanis nec ad uictum tenuem frugum tritura responderit et adportata ex aliis terris semina uicinus annus expectet? Iure igitur ad aeternorum principum prouidentiam prouincialium sollicitudo confugit. Interea dum maior ab illis salubritas petitur, humanitas tua foueat exhaustos et tamquam particeps doloris alieni persuadeat laborantibus sibi accidisse, quidquid prouinciae pertulerunt. Ego ualeo, quamuis animus aeger bonum sanitatis ignoret, sed ut aliquid solaminis capiat, oro indulgentius scribas et me ad respondendum exemplo tuae adsiduitatis inuites. Vale.