LIBER TERTIVS

AD IVLIANVM RVSTICVM

I. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Ruri hucusque obuersatus, postquam me ad urbanam sedem recepi, repperimus optabilem litterarum tuarum salutem, quae post diuturnum silentium tam multum apud nos gratiae et honoris habuerunt, ut in his sola breuitas displiceret. Nam ieiunas aures meas et praeclari eloquii tui satis superque sitientes adfatus largior debuit uberare. Et mihi quoque curae fuit artare paginam limite parciore, ut te, mi frater, scribendi talione morderem, quamuis ita mihi sim conscius arentis infantiae, ut quantum doloris accipio, cum breues epistulas sumo, tantum tribuam beneficii, cum pauca respondeo. Vale.

II. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Ruri positus uectigal tibi sollemne dependo. Nullum enim tempus esse patior ab hoc munere feriatum, nec locorum intercedente diuortio in obliuionem familiaritatis adducor. Qui si me uicissitudinis stimulo faceres promptiorem, numquam profecto linguam desidem continerem. Et tamen enixe meum fungor officium, nec cessationis transducor exemplo, atque hoc silentium tuum difficultatibus publicae occupationis adscribo, quia satis est mihi ad amicitiae fiduciam, quod me credo redamari. Vale.

III. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Hunc scribendi morem superstitio uetusta constituit, ut ad peregrina digressi priorem sibi locum uindicent cum absentibus conloquendi; sed adfectus morae impatiens scribendi uices religione mutauit. Itaque rupta lege reticendi sermonem tuum festinatione praeuenio, adiciens sedulae salutationis officiis commendationem uiri inter optimos quosque numerandi, quem dudum a parentibus clarum et aulicae dignitatis splendor excoluit et amplissima curia non accepit ut nouum sed recepit ut debitum. [2] Quae tamen in fratre nostro Philippo secundo loco et honore censenda sunt, quia plus habet laudis in moribus magisque probitate conspicuus est, quam fortunae muneribus gloriatur. Plura dicerem, si aut pudor eius sineret aut prolixa laudatio epistulae conueniret. Certe illud spondeo, multa eximietatem tuam coram in eo reperire posse, quae tacui, nulla ex his desideraturum esse, quae scripsi. Vale.

IV. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Decet ut litteras meas frequenter efflagites, nec tamen conuenit, ut de silentio graue quidpiam suspiceris. Oblitum me tui, quod in hanc diem silueram, censuisti. An ita uel mei animi fides rara est uel tui meriti angusta momenta sunt, ut huic de me opinioni locus esse debuerit? Quare amicitia communis plus accepit iniuriae ex tua suspicione quam ex silentio meo. Minus est enim necessitate officium deserere quam uoluntate praepropera iudicare. [2] Putas me sollemni genere defensionis leuare peccatum: «Diu afui, longa otia in secessu ruris exegi, tabellarii defuerunt». Haec etsi uera plerumque sunt, tamen adsiduitate detrita in inuidiam mendacii reciderunt. Meae occupationes ab usu remotae nihil mediocre protendunt, cuius rem familiarem noua incessit adfinitas contra rationem legum felicitatem temporum consensum parentum pacta maiorum. Sed reprimam me neque his querellis ulterius inmorabor, quas tabellarius, si ueritati amicus est, explicabit. Ita fiet, ut et tibi cognitio gestorum plena proueniat, et ego excusationem meam potius indicasse uidear quam dolorem. Vale.

V. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Aiunt qui callent rhetoricam disciplinam, nihil esse controuersiae, ubi eadem partium iura sunt. Imaginem propositae rei postulas? Mitto decantatas meditationum iudicialium fictiones et inania simulacra causarum: uel haec nostri silentii diuturnitas materiae talis exemplum est. Obicies mihi dissimulati officii neglegentiam: in te haec refertur oratio. [2] Ergo quia pares sumus, dulce conludium est, ut cum altero neuter expostulet. Veniam cum dederis, impetrasti. Sed cur aequis tecum condicionibus ago? Iam melior mea causa est, qui prior emendo utriusque delictum? Videro quae tua futura sit in referendo sermone curatio. Ego in uiam reduxi amicitiae nostrae fortuitum stuporem, neque ex ea re adfecto mihi gratiam. Satis mihi laudis est inuidiam silentii diluisse. Vale.

VI. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Solet quidem aegritudines animi ratio mitigare, sed fortunae nostrae tantum uulnus est, ut ei ne tua quidem delenifica et suada facundia cicatricem possit obducere. Fors fuat an dies longa quandoque hebetet laxatum dolorem; siquidem malis omnibus finis de tempore uenit. Interim frigent uerba solantium neque aures adplicat consiliis bonis surdus ex iniuria animus. [2] Tertius hic mihi de optimis fratribus luctus est. Post tot miserias quis me non putet edidicisse patientiam? At ego, quanto inbecilliores nos iste casus inuenerit, magis doleo. Nunc et illa crudescunt, quibus stuporem diuturnitas fecerat. Ictus enim nouissimus etiam ueteres plagas dolore rescindit. [3] Nec ignoro multa inuicti animi exempla posse referri. Pericles amissis recens liberis uenit in curiam: sed patria causa cogebat; Anaxagoran physicum grauis de filio nuntius a disputationibus non retraxit: sed philosophiae deferebat calamitatis suae neglegentiam: M. Horatius morte pignoris sui cognita cadauer efferri iussit: sed hac constantia esse debuit qui Capitolium dedicabat. [4] Vides qui mihi sit animus; et tamen uita ducenda est. Amor enim lucis a natura datus fulcit infirmitatem doloris. Paene praeterii quod inter prima fuerat conlocandum. Cumulatissimas gratias ago, quod Proiectum familiarem nostrum auulsum contubernio tuo meo solacio deputasti. Ex hoc intellego quanta necessitas fecerit, ne uenires. [5] Ego tamen, qui te ipsum uidere non potui, uidi animum tuum, cui satis non fuit medicinam fortunae nostrae per epistulam facere. Addidisti enim quandam legationem quae sui adsiduitate uim mali frangeret, quia noueras solacia litterarum cum lectione finiri. Progressum in laudes tuas uidimus, cum ipse religionem magis ad conscientiam referas quam ad gloriam. Ergo habeat modum sermo, quem numquam circa te habebit adfectio. Vale.

VII. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Arbitrum te adsumo ineptiarum mearum. Cape, si quid ab re publica uacas, oratiunculam nostram cuius edendae fiduciam mihi fauor ciuium dedit. Nam spes saepe alitur exemplis, et placiturum esse praesumimus, quod aliis iam placuisse gaudemus. Nunc tuarum partium erit respondere, cum legeris, an debuerit me senatus animare. Certe mihi duci uitio non potest, quod tam bene de tuis auribus speraui, quam simpliciter priorum suffragiis credidi. Vale.

VIII. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Nuntium tibi reditus mei, cumprimum fida patuit occasio, exhibere non differo; scio enim te prospera quaeque de nobis uelle cognoscere. Mihi quoque par cura est de salute atque actibus tuis laeta et optata noscendi, atque ideo dignaberis, quotiens fors dederit facultatem, officia circa nos mutuae adfectionis implere. Vale.

IX. SYMMACHVS IVLIANO

[1] Tanta animi uoluptate sumpsi litteras tuas, quas mihi post longum silentium detulisti, ut me fatear querellae prioris oblitum, quia memoriam praeteritae intermissionis antiquauit gratia recentis officii. Deinceps, si tibi cordi sum, frequenter operam scriptionis admitte uicissitudine remunerandus et sermonis et amoris. Vale.

AD NAVCELLIVM

X. SYMMACHVS NAVCELLIO

[1] Expectas a me litteras largiores. Delector iudicio tuo; laus enim est ingenii, cum desideratur ubertas. Sed uelim tibi uerborum copiam displicere. Nam quid agat, quo se uertat, ubi inmoretur cassa rebus oratio? Odi in paruo corpore longa uelamina. Illa uestis decenter indutui est, quae non trahit puluerem nec in humum demissa calcatur. Scribe ergo aliquid, quod rescribendo producam; quamquam religione decipior, qui tibi uberes epistulas audeo polliceri. Videro, quis sit futurus euentus sententiae tuae. Tu memento non electionem me tibi sed copiam spopondisse. Vale.

XI. SYMMACHVS NAVCELLIO

[1] Sumpsi pariter geminas litteras tuas Nestorea, ut ita dixerim, manu scriptas, quarum sequi grauitatem laboro. Trahit enim nos usus temporis in plausibilis sermonis argutias. Quare aequus admitte linguam saeculi nostri et deesse huic epistulae atticam sanitatem boni consule. Dignum est ut haec ipsa apud te culpae confessio prosit mihi ad ueniae facilitatem. [2] Quodsi nouitatis inpatiens es, sume de foro arbitros, mihi an tibi stili uenia poscenda sit. Crede, calculos plures merebor, non ex aequo ac bono, sed quia plures uitiis communibus fauent. Itaque, ut ipse nonnumquam praedicas, spectator tibi ueteris monetae solus supersum; ceteros delinimenta aurium capiunt. Stet igitur inter nos ista pactio, ut me quidem iuuet uetustatis exemplar de autographo tuo sumere, te autem non paeniteat scriptorum meorum ferre nouitatem. [3] Non silebo alterum munus opusculi tui, quo priscas res publicas cuiusque nominis ex libro graeco in Latium transtulisti. Arma a Samnitibus, insignia ab Tuscis, leges de lare Lycurgi et Solonis sumpseramus: tuus nobis posthaec addidit labor peregrina monumenta quae iam sui nesciunt. Nunc uere civitas nostra populorum omnium parens facta est; docere enim singulas potest antiquitates suorum. Ipsa uero per se materia digna laudari quanto uerborum stellatur auro? Nescias cultu an rebus magis uoluminis honor gaudeat. [4] De mea aegritudine nequaquam te rumor fefellit, sed iam — modo mihi uenia dicti sit — conualescentiae portus aperitur. Carminum tuorum codicem reportandum puero tradidi, et quia eglogarum confusus ordo est, quem descripsimus, simul misi, ut et correctio a te utrique praestetur et aliorum quae nunc pangis adiectio. Vale.

XII. SYMMACHVS NAVCELLIO

[1] Si tibi haec una, ut ais, frequentandi stili causa est, ut a me uicem sermonis excudas, magnum silentii nostri in litteris tuis pretium est. Vide igitur ne me ualidus a scribendo reuocet fructus tacendi, quia si saepe respondeam, fortasse plura remittes ut iam uictor optati. Mane ergo in proposito adsiduae scriptionis etiam post epistulam meam, quamuis malim reditum tuum quam paginas impetrare. [2] Sunt quidem illae Tulliano segmentatae auro, sed de praesentibus amicis bona plura sumuntur. Ipsa etiam uerba melius ex oris fontibus fluunt quam mandantur textis papyri. Quin ergo eluctatus longi otii cariem Caelium nostrum reuisas. Sat temporis Spoletio datum, bonae urbi et optimorum ciuium matri, intellegenti tamen quod nostrae curiae uiros usucapere non possit. Vale.

XIII. SYMMACHVS NAVCELLIO

[1] Binas ad me litteras pedisequus tuus detulit: fraudis arguerer, nisi totidem reddidissem. Vtrisque te rediturum Romam, si per annos liceat, spopondisti. Saepe numero idem scripseras; nihil iam moror syngraphas tuas. Iterare promissum fallaciae meditatio est. Scio lentos ad capessendum laborem senes fieri, sed quia crescunt uitia cum tempore, ingratis mihi adtrahendus, priusquam iustiorem ueniam faciat longior dies. [2] Nullam certe Nestor tertio aeui sui saeculo militiae uacationem poposcit, nec Achilli excusauit aetatis suae frigus senex monitor. Et certe haud multum itineris interiacet. Spoletium suburbanitas nostra est. Dum carmina tua ruminas, dum epigrammata oblatis lucis aut amnibus facis, fallitur doctis cogitationibus sensus laboris. Vale.

XIV. SYMMACHVS NAVCELLIO

[1] In meo aere duco, quod te adornare optatum reditum nuntiasti. Sed male metuo ne hoc studium tui negatio habitationis impediat; quam peto ut in bonam partem uoti erga te mei certus accipias. Deos enim facio testes has domus quarum alteram postulasti iamdudum a me hospitibus esse decretas. Quaeso igitur ut sacramento commodes fidem, qui uel animo tantum meo credere debuisses, et in aedes tuas festinus recurras. Siquidem domus, quae tibi prius ambitioso per aetatem iuuentae et habitanti cum liberis satisfecit, senilem moderationem distributis in alias domus filiis non debet offendere. Vale.

XV. SYMMACHVS NAVCELLIO

[1] Petis ut respondeam: litteris meis denuntiatio ista certaminis est. Sed unde mihi quamquam procedenti in annos graues senile illud et comicum quo tu ueteres aemularis? Nec tamen defrudet uoluntatem tuam stili mei desperatio. Quis enim pudor est uinci post confessionem? Illud quoque me ad rescribendum coegit, quod timui cessationis exemplo quandam tibi silentii formulam dare plusque in me rediturum fraudis aduerti, si tua offensio imitaretur tacentem, quam si ausus meus superiorem. [2] Aestimabis ipse quanto hoc tui amore aduersum uerecundiam meam fecerim. Interea, quod uales dulce est, quamuis adieceris cauto esse opus ne forte reditum nostrum aeui tui subita praeuortant. Nolo annos ad calculum uoces: fiducia salutis in uiribus est. Quas cum uitet expendere tutela morum tuorum, spera confecturos deos ut maneas uitae integer in metas quas ueterum definitio dedit saeculo. Vale.

XVI. SYMMACHVS NAVCELLIO

[1] Fortasse arguas diuturnum silentium meum. Nolo adplices hanc moram neglegentiae. Continuatio enim longi itineris obstitit. Tandem Formianum litus accessimus, quod mihi esset acceptius, si una loci istius uoluptate frueremur. Sed quia hoc per annos et ualetudinem tuam non licet, edoceri saltem mutuis litteris peto quantum corpusculo uigoris adieceris. Inesse enim tibi temperantiam ceteraque tuendae senectutis praesidia non ambigo. Vale.

AD GREGORIVM

XVII. SYMMACHVS GREGORIO

[1] Habeo expostulandi tecum probabiles causas, quandoquidem pontificio litterati honoris auctus nullum mihi indicium communis gaudii praestitisti. Sed nolo primas litteras meas felle obiurgationis imbuere, ne animum tuum contrahant amara sermonum. Quare decedo querimoniis et tecum hanc ueniam sic paciscor, ut in reliquum pensi habeas amicitiae diligentiam. [2] Sit inter nos frequens honesti usus officii, sint adsiduae scriptorum familiarium uices. Quippe tacita concordia instar odiorum est. Ideo litteras adfabra rerum uel natura uel industria peperit, ut numquam muta esset adfectio, et si quando absumus, linguae ut operam fungerentur signa uerborum. Haec in praesentia satis dicta sunt; opto deinceps materiam mihi ad respondendum dari gratia muneris tui non dolore fastidii. Vale.

XVIII. SYMMACHVS GREGORIO

[1] Abundas quidem naturae bonis et ingenii facultatibus, sed continui silentii culpam tibi quoque purgare difficile est. Quid enim uel ex uero uel ex commenticio dici potest? Itinera me, inquies, longa tenuerunt: sed saepe cessatum et aliquando peruentum est; uigilem operam publicis rebus inpendo: sed uicibus otii negotium omne distinguitur. Restat, quod minime uolo, ut fatearis amicitiae neglegentiam. [2] Nam officia si plerumque deseras, occupatio est, si semper, obliuio. Irasci me putas? Hoc si fieri posset, facerem. Inludis ergo patientiae meae? Atqui intellegas aequum animum maiore pretio munerandum. Indignius laeditur quem religio non permittit offendi. Et certe interfuit sollicitudinis tuae exerere aliquid uerborum familiarium, cum mihi de scriniis tuis profecta delegaretur oratio. De qua te interim suspensum tenebo tum demum tibi iudicii publici facturus indicium, cum exoraueris, cum merueris, et quia tanti litteras tuas duco, cum scripseris. Vale.

XIX. SYMMACHVS GREGORIO

[1] Diuturnitatem silentii aliquando rupisti, sed mehercule frequentibus inpulsus officiis; ego tamen non minore adficior gratulatione, quam si litteras sponte tribuisses. Germani mei uicaria potestate gaudeo, tamquam mihi decus honoris accesserit. Vestro quoque in eum fauore delector, tamquam aliquid ipse praestiterit. Cum quo inlustrem uirum Syagrium fides certa est operam bonae frugis adnisum. Quod eo ad te scribendum putaui, ut gratiam nostram adsertor sedulus exsequaris. Vale.

XX. SYMMACHVS GREGORIO

[1] Elegisti materiam proniorem. Adcommodatior est enim querellae oratio humana quam gratiae. Qua causa factum puto, ut me taciturnitatis incesseris, cum perpetem curam dandae et reddendae salutis adnitar. Quod quidem me libente fecisti. Nam qui alteri culpae ducit officii neglegentiam, pollicetur de se operam promptiorem. Expostulatio igitur tua instar est sponsionis. Non meditabor noua uerba, non excogitabo sententias: si peccatum silendo contraxeris, tuis tantum litteris argueris. Vale.

XXI. SYMMACHVS GREGORIO

[1] Vellem te legato uti apud optimum consulem purgandae atque excusandae absentiae meae, si scirem quod tu mihi in ea re primus ignosceres. Nam cum amorem uestrum cogito, uereor ne ut me aeque ambo diligitis, ita similiter arguatis. Quis igitur mihi huius causae defensor adhibendus est? Fortuna scilicet mea cuius ut misera ita iusta purgatio est. Neque enim fas sinit laeta officia obire lugentes. Fortasse etiam uestram hilaritatem mea tristitudo contraheret; siquidem semper fieri amat, ut habitum mentis de amicorum ore ducamus. Quare ignosce, quod desumus, et apud egregium uirum consulem faue absentiae meae. Cuius honore gloriari nostrum est, auspiciis interesse felicium. Vale.

XXII. SYMMACHVS GREGORIO

[1] Tantum tibi suppetit uber eloquii, ut prioris silentii ueniam cum praesentis facundiae laude merearis. Quae enim pars litterarum tuarum uel inuentionum prudentia caruit uel nouitate sensuum uel antiquitate uerborum? Cum igitur tibi supellex larga non desit, innitere, quaeso te [ut non minus religione quam oratione probatus habearis], ut sicuti oratione mirabilis es, ita religione lauderis. Faciet hoc crebritas epistularum tuarum, quae non solum tibi parabit gratiam, uerum etiam me faciet promptiorem. Vale.

AD MARINIANVM

XXIII. SYMMACHVS MARINIANO

[1] Nos hic in otio rusticamur et multimodis autumnitate defruimur. Nam postquam doliis noua uina commisimus, quae calce et prelo subacta fluxerunt, trapetis teritur baca Sicyonia, ut praecox olea in usum oliui uiridis mulceatur. Interea loci ferarum domus indago sollicitat, ut incertus agricola in officia diuersa discurrat. Alii scalis ad arborum summa perrepunt; plerique condita musta defaecant; nonnulli aprorum odora uestigia canum sagacitate disquirunt. [2] Sed haec omnia, si nobiscum ageres, plus placerent. Tenet te eruditio Scaeuolarum, dum forenses rabulas peruigil doctor instituis. Quare accurre perniciter, ut feriarum reliquiae laboris fastidium tergeant, uel certe, si tibi ergastuli istius amor tantus est, adesto inpiger, ut ad docendum promptior reuertaris. Vale.

XXIV. SYMMACHVS MARINIANO

[1] Quod fortunae tuae pollucibiliter floruerunt, meum conpendium, quando ita animatus sum, ut amicorum prospera meis commoditatibus externa non arbitrer. Et re uera quotus quisque homini dies laetus est sua tantum secunda numeranti? Latius gaudet, qui et alterius bonis pascitur. Qua me igitur gratulatione adfectum putas, cum tibi comperi iugales deos matrem familias copulasse atque ex ea filiolam tempestiuo dedisse prouentu? [2] Nam, ut scis, interuallo maris atque terrarum, quo distinemur, non prius coniugem tibi quam subolem accessisse cognoui. Quippe unis litteris et nuntium filiolae recens editae et nuptialem sportulam detulisti. Quae quidem bona tibi dispertita temporibus acciderunt, sed meum pectus pariter ingressa sunt. Cedant gaudia diuisa coniunctis; uberiorem mihi fructum praestitit mora. Iam non queror, quod epistulae tuae serae sunt: iucunda dilatio est, quae simul bona plura restituit. Vale.

XXV. SYMMACHVS MARINIANO

[1] Plenae atque inueteratae inter nos amicitiae nihil adici posse credideram; inuenisti tamen, quo perfectam diligentiam tui in fastigium tolleremus. Amabili enim fiducia usioni tuae praebenda mandasti, quae peregrinatio hiberna poscebat. Tu uero abundas omnibus, sed studio dandi beneficia excogitasti causam petendi. Sed dedisse te ex hoc gratiam satis constat, quia plus accepit, de quo aliquid sibi alterius amor uindicat. [2] Vno tantum lapsu — fas sit dicere — amica uindicatio claudicauit, quod remunerandum me de Gallaecia polliceris, ubi ad patrium larem ueneris. Noluissem constantiam boni facti in haec trepidae uerecundiae uerba descendere. Sed praetereo laudatae epistulae leuem fascinum; neque enim me tantae gratiae obligatio sermonum esse interpretem sinit. Cur autem multa loquimur parua missuri? Descriptio tradendarum tibi uestium secundam paginam tenet. Quid de mediocritate earum sentias, ipse uideris, qui hiemi magis quam cultui apta indumenta uoluisti. Vale.

XXVI. SYMMACHVS MARINIANO

[1] Securus, ut uideo, scribendi ad me uices neglegis; scis enim tibi istiusmodi culpam sine talione cessuram. Quotiens tibi minatus sum par silentium, si a litteris temperasses? Vincor tamen adfectione et delector tali mendacio meo. Ex quo intellegere potes quam constanter te diligam, qui tam inconstanter irascor. Vale.

XXVII. SYMMACHVS MARINIANO

[1] Desideratas mihi litteras sero hominis mei aduentus exhibuit, quae nobis gratum admodum salutis tuae indicium praestiterunt. Atque utinam facilitas commeatus copiam daret frequentioris officii. Vale.

XXVIII. SYMMACHVS MARINIANO

[1] Expectatae mihi tuae litterae contigerunt, quibus promptior ad uicissitudinem reddar officii. Nec mireris quod tibi sermo noster sero tradetur, cum aliquid occupationes sibi uindicent, nonnumquam desit facultas, tabellariorum quoque neglegentia susceptam operam plerumque frustretur. Desine igitur animum nostrum epistularum celeritate metiri, cum rebus potius quam uerbis spectetur adfectio. Vale.

XXIX. SYMMACHVS MARINIANO

[1] Factum nuntias, quod spe et opinione ante percepi, ut tibi amicitiam bonorum primus congressus aperiret; namque hoc nobis et tui mores et illorum iudicia promiserant. Facile enim probitas delata ad uirtutum arbitros placet. Verum ista pars gaudenda mihi potius quam producenda est; illud mallem latius praedicare, si aequaret oratio rei magnitudinem, quod uestimenta de nobis usui tuo uindicas. Nihil hoc amore sincerius; scias fiduciam de simplici adfectione surgentem genus esse uirtutis. Sed quid ego huic puritati dignum rependam? Stetimus officiis religionis hactenus pares; nunc tibi sine cunctatione cedimus. Puto tibi sufficere ad uicem tantae gratiae uicti confessionem. Vale.

AD AMBROSIVM

XXX. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Sallustio amico meo multa sponte tribuisti. Nunc adice quae supersunt, ut ego quoque partem beneficii adeptus existimer. Supplementa autem desiderii eius a tabellario epistulae suggeruntur, quae stilo persequi superuacaneum duxi. Aptius est enim negotiis intimandis uiuae uocis indicium. Vale.

XXXI. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Itero postulatum pro Sallustio amico meo et, ut ipse adseuerasti, a te quoque in curam dudum recepto. Non quo metuam ne tutelam forte eius obliuione destituas, cum familiare sit constantiae tuae fideliter exequi recepta mandata, sed quia diligentiam meam fortuna amici saepe sollicitat et laborantibus commendatio una non sufficit, licet tenaciter memorem rursus admoneo. Praestabit beneficii tui celeritas, ne sit mihi necesse idem saepius facere. Vale.

XXXII. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Fratres mei Dorotheus et Septimius laudabiles uiri unam tuam epistulam pertulerunt. Sed mihi religio fuit istiusmodi captare compendium, ut et tibi geminata officii responderet usura, et singulis honor debiti testimonii proueniret. Nam etsi tibi Dorotheus frater noster probatus est, cupio tamen ut eum in maiorem modum iudicii mei praerogatiua conciliet, quod futurum esse non ambigo, cum adfectio boni animi capax sit augmenti, quotiens meritis prouocatur. Vale.

XXXIII. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Licet arbitrer superiores litteras meas quibus, ut fratrem meum Marcianum ab iniuriis uindices, postulaui, in manus tuas esse delatas, abstinere tamen etiam secunda petitione non debui, ut necessitatem uiri optimi sed inuidia tyrannici temporis inuoluti precatio geminata testetur. Quare rursus te ad amici defensionem exhortor, cuius tenuitas orta ex integritate non patitur, ut annonarum pretia possit exsoluere, quae iam multis eiusdem temporis iudicibus imperialis clementia relaxauit. Erit igitur tibi facilior ad impetrandum uia, cum meritorum tuorum opitulatio aliorum iuuetur exemplis. Vale.

XXXIV. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Naeui instar est, ut frater meus Magnillus uicaria potestate per Africam functus testimonio omnium publice priuatimque conspicuus uariis in ea prouincia retardetur obstaculis. Nosti optimi uiri maturitatem ceterasque artes bonas, quibus etiam tuum amorem, cum Liguriam gubernaret, adtraxit, et ideo apud te redundantis est operae laudare compertum. Quare inpendio peto ut, cum a baiulo litterarum causas morarum eius acceperis, religiosum pro eius reditu interuentum digneris adhibere, quo tandem patriae restitutus longae peregrinationis iniuriam desiderata quiete commutet. Vale.

XXXV. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Ex usu uenit, ut opem desiderantes ad suffragia probata confugiant. Horum unus Eusebius est, qui adulescentiae prolapsus errore notatusque iudicio exploratissimum remedium ueniae imperialis implorat. Sed ut ei celeriter adrideat effectus optati, deferri in curam tuam spem petitionis optauit; cuius haec summa est, ut iudicati remissione famae suae uulnus excludat. Vale.

XXXVI. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Filius meus Caecilianus uir clarissimus, qui nunc communis patriae gubernat annonam, certo cognouit indicio aduersarium suum Piratam nomine uel eius procuratorem spem tui fauoris hausisse. Negaui solere te recipere in tuam curam pecuniarias actiones. Ille tamen, ut est hominum superuacua plerumque trepidatio, consentaneas sanctis moribus tuis de me litteras postulauit. Non abnui operam meam facilia et iusta poscenti. Summa est igitur inpositi mihi muneris: contra absentem ciuem simulque districtum publicis curis non sinas quidquam de iustitia tua sperare praesidium. Sunt leges, sunt tribunalia, sunt magistratus, quibus litigator utatur salua conscientia tua. Vale.

XXXVII. SYMMACHVS AMBROSIO

[1] Dysarius clarissimus uir, qui inter professores medendi summatem iure obtinet locum, adfinem suum eundemque cognominem tradi patrocinio tuo meo optauit oratu. Libens amicissimi uiri desiderio satisfeci, ut una uia et te excolerem salutem dicendo et illius usui commodarem. Fac igitur, oro, ut commendatum tuearis auxilio, me sermone uicario munereris. Vale.

AD HILARIVM

XXXVIII. SYMMACHVS HILARIO

[1] Cum has ad te litteras darem, lectulo aeger tenebar iam quidem a periculo uindicatus sed adhuc inops uirium quae subinde incertis febribus deteruntur. Inter haec tamen mala ualetudinis meae amicis negotium dedi, ut pignus commune consultu patrum uiris consularibus iungeretur. Habita est ratio meritorum tuorum; nihil enim gratiae meae dico delatum. Acta amplissimi ordinis Datiano honesto uiro tradidi, quae ubi in manus tuas uenerint, amicitiae me satisfecisse pronuntiato. Nihil enim malo quam honesti officii diligens iudicari. Vale.

XXXIX. SYMMACHVS HILARIO

[1] Valetudinis meae uigor coepit adsurgere: fas est, ut iam de me scribendi adsiduitas exigatur. Maneat tantum sanitatis fides, quam plerumque sollicitat hiemis iniuria. Nimis enim tenera atque inbecilla est ratio conualescendi et ante medicas manus opem caeli clementioris expectat sanitas. Ne tibi uideor medendi arte mihi morbi diuturnitatem dedisse. Volo enim ut memoriam malorum ioci uenustate frangamus. Sed iam aliquid etiam de Repentino optimo iuuene dicendum est, cuius ego adsiduitatem desideraui; quam mihi, ut arbitror, uerecundia eius negauit, cum fiducia ex te sumpta praestare debuerit. Erit tamen copia melior, qua intellegat non se debuisse deserere, quem frequenti testimonio tuo de se nouerat credidisse. Vale.

XL. SYMMACHVS HILARIO

[1] Recte ualeo. Hoc enim scribendi debet esse principium, quod maxime expetunt uota lecturi. Aeque tibi oblatum uigorem nimis gaudeo; nam me indicio tali nuper hilarasti. Illud quoque in summam pono laetitiae, quod te memorem mei honorificentia proximae scriptionis ostendit. Cuius rei gratiam silere non debeo, ut hoc inuitamento ad perseuerantiam litterarii muneris prouoceris. Vale.

XLI. SYMMACHVS HILARIO

[1] Mentis tuae est pia et iusta mandare. Quod ideo praeloquor, ut et implesse me noueris, quae pro filio Baebiani uiri clarissimi iusseras, et probasse. Superuacua igitur fuit postulatio litterarum tuarum; moneri enim me de hoc oportuit non rogari. Quid quod etiam mihi cum illo summa familiaritas fuit? Vnde factum est, ut aequitati petitionis fauor amicitiae iungeretur. Quid multa? Venient in manus tuas commentaria curiae nostrae super eius absolutione confecta, quae indicent tuae uoluntati et Baebiani reuerentiae delatam cupitorum celeritatem. Sat huius operae. Peto litteras crebriores quarum tibi pro facundiae tuae opibus facilis liberalitas erit, mihi pro cultu mutuo pretiosa perceptio. Vale.

XLII. SYMMACHVS HILARIO

[1] Denuo obligo fenore litterarum bonae fidei debitorem. Recepta enim salutationis uice quam mihi proxime reddidisti, nexu istius muneris te uacare non patior. Hoc autem mihi solum praestabit iste contractus, ut indicia prosperorum, quae de me accipies, tuorum bonorum uoluptate conpenses. Vale.

AD SIBVRIVM

XLIII. SYMMACHVS SIBVRIO

[1] Fortunae tuae gaudia in meo aere duco atque huius sententiae te nobis iudicem capio, qui animum meum spectatum habes, cum tuum consulis. Debebatur hoc teneris temporum bonis, ut consilio publico uir laudatus accederes. Ergo quia res sese ex uoto omnium dedit, perage operam iudicio tanti principis congruentem. Vrguet te expectatio bonis semper onerosa. Nam etsi dignos respicit, periculo tamen proxima est, dum sibi amplius pollicetur. [2] Habes saeculum uirtuti amicum, quo nisi optimus quisque gloriam parat, hominis est culpa non temporis. Vides certe: ut ille ipse qui Romanis rebus antistat, ad bonum publicum natus est, non tibi aduerso nunc amne nitendum est, secundo, ut ita dicam, cursu probae artes et uirtutes feruntur. Sed haec tibi plenius tuus animus quam stilus noster expediet. [3] Ego amici functus officium admonentis potius quam docentis personam recepi et spero actutum fore, ut expectatione quae de te magna est, maior habearis. Nec ego istius modi scriptum recepissem, nisi apud me liqueret, quod emendato pectori bona uerba mandarem. Quod restat, memento salute referenda et tuum munus exequi et mei officii diligentiam prouocare. Vale.

XLIV. SYMMACHVS SIBVRIO

[1] Concedo in leges tuas et ἀρχαϊσμὸν scribendi non inuitus adfecto. Tu tamen fac memineris illud potius simplex nonnullis uideri, quod sequentis aetatis usus recepit. Vis ut epistulis nostris more maiorum nuda nomina praeferantur? Si tibi uetustatis tantus est amor, pari studio in uerba prisca redeamus, quibus Salii canunt et augures auem consulunt et decemuiri tabulas condiderunt. Iamdudum his renuntiatum est, ut successio temporum placita priora mutauit. [2] An si nobis scribenda sit forensis oratio, Iouem deosque ceteros Catonis lege praefabimur, ne nobis uitio detur uel neglegentia antiquitatis uel inscitia? Atqui praestat Tullium sequi, qui ignorata maioribus usurpat exordia. Sed quid ego de hoc plura, cum sim tibi dicto audiens atque herbam dederim uoluntati tuae? Vt saepe scribas nequaquam orandus es mihi. Efficiet adsiduitas litterarum mearum, ut mutui admonearis officii. Vale.

XLV. SYMMACHVS SIBVRIO

[1] Vera res est, famam esse uelocem; sed dissentio a Mantuano qui eam putat in malis debere numerari. Nam quid hac praeclarius, cum laetis nuntiis rigat aures et mentem bonorum? Mihi certe oppido grata est, postquam purgationis tuae prima uexit indicium. Ruri eram maestus animi ob amissam parentem; eo me secuta fama curis quas de te gerebamus absoluit. Nec fides defuit. Ilico enim credidi uerum esse, quod noueram et tuae innocentiae et aequitati temporum conuenire. [2] Accesserunt etiam litterae tuae tam lepidae ac uenustae, ut in re iam cognita nouum mihi putarem de te gaudium nuntiari. Erat in illis fiducia conscientiae bonae sed cum laude iustitiae publicae. Nam et principibus maximis gratias ut absolutus egisti, et de sola fortuna ut innocens questus es. Verum quid ultra? Quando Romam, quando ad urbanum otium, quando ad legendi et scribendi solacia reuerteris? Spero uelociter; siquidem res postulat, ut tibi peregrinationis iniuria desiderium commendet quietis. Vale.

AD EVTROPIVM

XLVI. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] Ex sententia mihi cupita succedunt, si quando perfrui datur salutis tuae cognitione adloquii munere. Hoc ego liquere apud te satis habeo compertum. Quid enim mihi amoris inpenderes, si de me incertus esses? Atque utinam scripta haec tua, quam sunt honoris plena, tam crebra sint. Grauis est enim sitis rerum bonarum, cui sola fruendi adsiduitas medicinam facit. Ergo indulgentius abutere munificentia scriptionum. Nam quo plus est in litteris tuis, quod gaudeam, hoc magis superest, quod requiram. Vale.

XLVII. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] Noxae uacuus otiare et liberis remissus inuigila, quando ita uoluenda attulit dies, ut d. n. Gratiani fortissima simul ac felicissima manu nutantia reip. pondera fulciantur. Videorne tibi πανηγυρικώτερον locutus, quam mos epistulae sinit? Sic se habet ratio, ut res maximae magnos hiatus oris requirant. Sed haec stilo exequenda tibi ante alios, cui pollet Minerua, concedimus; nos ad familiaria reuertamur. Diu a me bona ualetudo dissensit. Inhorruisti paululum scio. Pone sollicitudinem! Iam ualemus. Nunc refectione opus est, cuius mihi copia sermonis tui pabulo, si annueris istiusmodi operam, poterit prouenire. Vale.

XLVIII. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] Superforanei laboris est commendare conspicuos, ut si in sole positis facem praeferas et accensu luminum claritudinem diei gestias adiuuare. Idcirco inpraesentiarum nihil moratus testis officium salutationi tuae stili operam dedicaui. Tu tamen Postumianum fratrem nostrum iuuenem de summatibus meo quoque nomine uelim diligas, ut intellegat istam ueluti omissionem laudis suae plus honoris habuisse. Vale.

XLIX. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] In graui dono habeo, quod amicitiae meae uiros edecumatae honestatis adiungis. Facis hoc pro cetera erga me diligentia tua, nec umquam desistis operam, quod mihi ex usu accidat, consulendi. Quid si tibi etiam fratris mei Sabini nomine gratias agam? Qui a te in bonam partem creditus tantum praerogatiuae attulit, ut si foret omnibus iam probatus. Dignus plane talis uiri testimonio, quod cum illi ad commendationem sui tribueris, existimaris hoc aliis quibus commendatus est praestitisse. Vale.

L. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] Dum tu Roma comitatum repetis, ego me in secessu anteurbano adserui lectioni. Diu quippe ab hoc negotio cura obstrepente desedimus. Nunc ubi tu abes pars antiqua amicorum meorum, uicem sermonis tui ueterum scripta funguntur. Haut olim tamen urbem rure mutaueram, ut aestas mihi Praenestino algido frangeretur, et interuentus familiaris negotii rupit otium meum. Ergo iam uiam lego depositis quae legebam. Si quid praeterea scitu opus est, meus Palladius indicabit, quem ego non minus doleo abductum a iuuentute Romana, quam gratulor in spem sui honoris accitum. Vale.

LI. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] Ago quidem studio tuo uberes gratias, quod mihi familiaritatem probatissimi cuiusque concilias. Sed frater meus Hyperechius iamdudum institutione Romanus est. Cur igitur mihi bona nostra commendas? Cedo alios usu incognitos emendatione consimiles! Si tamen raritas uirtutum admiserit ut unum aut alterum aeque edecumatae honestatis inuenias. Illos ego amicos beneficio tuo adquisitos putabo, quos nescio; at istum mihi reddidisti potius quam dedisti. Vale.

LII. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] Mediolani interim dego ad obsequia auspicii consularis d. n. Valentiniani euocatus ac cito, quam mihi fors dedit, exercendi circa te stili copiam libenter, ut honor amicitiae postulabat, amplexus salutem tibi defero. Quam, si bene contemplor familiarium religionem, frequenti usu uicissitudinis repensabis. Vale.

LIII. SYMMACHVS EVTROPIO

[1] Ausonianus u. c. admirator tuus, scripto a suis ex Asia nuper adlato, mutilari agros suos qui tibi coniunguntur accepit. Eam rem cum mihi amicitiae nostrae gnarus familiariter indicasset, principio suasi ne ad fidem tanti mendacii hominum suorum leuitate traheretur; dehinc poscenti litteras officii huius operam non negaui sciens mutuae diligentiae conuenire, cum inter nos, quae ad integritatem famae nostrae attinent, conferamus. Quaeso igitur ut in bonam partem, quae a me scribuntur, accipias, et aut fallaciam temerati iuris alieni celeriter expurges, aut si quid te ignorante turbatum est, iubeas reformari. Vale.

AD RICOMEREM

LIV. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Meus mos est semper adloqui praestantiam tuam. Qui tuus? Litteris abstinere. Facimus quod solemus: ego scribo, tu retices. Sed scio in amandis amicis maiorem uirtutibus tuis inesse constantiam quam in neglegendis epistulis uoluntatem, atque ideo animi tui securus cultum tibi debitum mente et sermone non desero, nequaquam reposcens ut scriptorum mihi uicissitudo respondeat, cum in amore reddatur. Vale.

LV. SYMMACHVS RICOMERI

[1] In suburbano praedio fouens otium sumpsi litteras tuas. Cur enim Romae te discedente remanerem? Ager autem, qui me interim tenet, Tiberim nostrum iuncto aquis latere prospectat. Hinc libens uideo, quid aeternae urbi in dies frugis accedat, quid Romanis horreis Macedonicus adiciat commeatus. Nam paene, ut recordaris, cessante Africa fames in limine erat, quam clementissimus et ad salutem publicam genitus imperator praeuenit indebitis alieni soli copiis. [2] Iam portum nostrum — conperi primus! — classis salutat; iam securitate saturamur; iam dicimus nostrum esse, quidquid ubique bono principi nascitur. Haec eo scribo, ut et domino orbis effectum beneficii sui nunties et ipse fructum gaudii communis usurpes. Ego paulo post abire longius paro, nec tamen dandis ad te litteris abstinebo. Erit cura nostris in urbe remanentibus et meum sermonem tibi per idoneos mittere, et mihi pari fide, quae scripseris, exhibere. Vale.

LVI. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Possem silentium tuum ferre patienter morem tuum cogitans, nisi me aegritudinis qua laboras dudum nuntius perculisset. Metuo igitur ne sollicita magis quam consueta cessatio sermonis tui munus impediat, atque ideo quaeso ut curas meas fraterno amore susceptas scriptis aut mandatis digneris absoluere. Nam cum sim cupidus litterarum, in secundis tamen pono solaciis, ut animus meus pro te anxius, si nondum epistulis, saltem nuntiis erigatur. Vale.

LVII. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Vltro in me arguo culpam silentii, si quando usum officii mei quaelibet dierum interualla remorantur. Nulla enim purgatio subpetilis, cum multum familiaritatis publico actui frequenter interseras. Sed idem qui peccatum uito desidiae, aeque in scribendo longus esse desino. Nam licet sciam animum tuum nequaquam obnoxium esse fastidio, aduerto tamen pro condicione curarum tuarum ponendum uerbis modum: quia ut desidenti prolixitas grata est, ita displicere non poterit breuitas occupato. Vale.

LVIII. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Amo et suspicio uirtutes tuas; sed accidit quod etiam amicus inuideam. Flauiano meo aliquamdiu solus frueris. Accipe planius quid uelim dicere: ad te migrauit, quidquid Romae optimum fuit. Et uobis quidem societas uestra dabit mutuum gaudium: mihi quid solacii erit? Quem et ille deseruit, et tu minus desiderabis, quia unus tibi pro utroque sufficiet. Vale.

LIX. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Alius fortassis existimet serum esse munus quod anni superioris consul exoluit: at ego sentio me atque alios, qui procul degimus, amicitiae fiducia ad hoc locorum esse dilatos, illis uero continuo satisfactum, quorum tamdiu memor esse non posses. Nam qui statim munificus est, ipsis quodammodo magistratus sui fascibus admonetur; qui ex interuallo reddit officia, testatur eos se maluisse differre, quorum obliuionem dies longior non posset obducere. [2] Videro igitur an se quispiam credat ordine aliis aut honore postpositum: ego me intellego pura adfectione praelatum. Neque enim satis amicus est, cui sollemme aliquid statim redditur; honestior est illa securitas quae putat sibi deforme non esse, si quid diu familiaribus debeatur. Quare uelim credas moram quoque ipsam mihi iucundam fuisse. Sic iudico, sic interpretor, quae dudum aliis ex more delata sunt, nobis amore seruata. Vale.

LX. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Optatus aduentus fidissimam mihi optulit facultatem officii deferendi. Nam dominus et frater meus Eugenius, cum mihi sui copiam praestitisset, sumendae epistulae beneficium rogatus adiecit: qua tibi honorificentiam salutationis exhibeo et obnixe deprecor ne me diutius silentio tuo suspensum esse patiaris. Vale.

LXI. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Dudum responsa tradideram, quae testarentur grata mihi fuisse amplissimi consulatus tui munera. Sed denuo nanctus Eugenii u. c. fratris mei copiam scripta duplicaui, haud ueritus ne fastidium tuum crearet sermo geminatus. Ex meo quippe animo metior amicitiam non posse sentire officiorum satietatem. Quamuis sint illa crebra et continuis similia, semper tamen ut rara et diu desiderata sumuntur. Huic opinioni meae fidem faciet adsiduitas epistularum tuarum. Insitum quippe est bonis mentibus, ut quae copiosa ex aliis optamus adipisci, ea ipsi largiter deferamus. Vale.

LXII. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Mandatis tuis perfunctus apparitor, ubi ad destinata peruenimus, testimonii nostri uacuus abire non debuit, praecipue ne studium circa me tuum male locatum putares, ni gratiam relatus sermo soluisset. Haue igitur dico et praemitto iam petitionem, ut, cum iter patriam relegere coeperimus, eluctandis difficultatibus adminicula uberiora decernas. Vale.

LXIII. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Otium patriae laeta peregrinatione mutaui. Nam iussu d. n. Valentiniani cum multis amplissimae curiae proceribus accitus ad uicem quietis domesticae fruor publicis gaudiis. Quod cum ad te posset fama perferre, dignius uisum est me indice nuntiari. Ipse ad respondendum benignitatem tuam moremque seruabis; siquidem litteras tuas non minus quam meorum conspectus et uerba desidero. Vale.

LXIV. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Quid mihi litterae tuae iucunditatis attulerint, tibi aestimandum relinquo, cui, si bene arbitror, uicissim meus sermo tribuit uoluptatem. Perge igitur, ut iam facere dignatus es, et amicitiam munerare adfectu religionis et adsiduitate conloquii. Ego in referenda uicissitudine par esse curabo. Nam qui ab alio poscit officia, sui quoque studii frequentem operam pollicetur. Vale.

LXV. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Scio praestantem animum tuum salutis meae et reuersionis indicia cupide, ut amicitia postulat, opperiri, et ideo expectationi tuae reuectus in patriam satisfeci, meque agere ex sententia atque esse memorem tuae circa nos humanitatis insinuo; simulque deprecor ut adfectionem quam mihi et praesenti dependere et absenti dignatus es polliceri, litterarum munere, quotiens usus tulerit, non graueris augere. Vale.

LXVI. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Nosse dignaris quanta sit in d. m. Flauiano pectoris mei portio. Amicitiam aduentantis amplectere, ut duos obliges. Ambo idem sumus; nam hoc dici a me patitur ille qui melior est. Plura scriberem, si aut tu diu uelles rogari, aut tanti uiri merita commendationem desiderarent. Ergo sat est, quod accepisti uoti mei indicia. Ambitu et labore non opus est, cum ex natura ueniat, ut a te moribus tuis proximus diligatur. Vale.

LXVII. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Firmum domesticum meum militiae stipendiis cum honestate perfunctum testimonio meo decuit adiuuari, ut faciliore aditu ad tuam notitiam perueniret. Porrige igitur, oro te, adiutricem manum legitima praemia ex more cupienti. Huiusmodi quippe ueteranis praerogatiua debetur, ut illis protectorum dignitas tamquam pretium longi laboris accedat. Quod Firmo incunctanter eueniet, si tuus fauor uota hominis ad consueta nitentis adiuuerit. Vale.

LXVIII. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Meritorum tuorum iusta ratio deposcit ut familiaribus litteris operam frequenter inpendam, expertus quippe non perire officia delata sapientibus. Fungor igitur salutatione quae sola curam testatur absentium, tuamque oro praestantiam ut amicitiae bonum, sicuti facere soles, et sermone excolas et mente custodias. Vale.

LXIX. SYMMACHVS RICOMERI

[1] Dominum meum et fratrem nostrum Flauianum celsum uirtutibus et honoribus uirum iustitiae tuae exsortem esse non patior. Merito pro hominibus eius, quae causa poscit, allego sciens sine tua auctoritate commissa, quae sub obtentu tuo a quibusdam scaeuis dissignata dicuntur. Vnde mihi maior fiducia posse rem grauiter uindicari, cum tua quoque fama pulsata sit. Querellae autem genus hominum eius suggestio, si iusseris, persequetur, quia multiplex iniuria modum epistulae familiaris excedit. [2] Non minora etiam filius inlustris uiri, et ipse iam honoris et meriti, in sua proconsulari possessione tolerauit, quae ad unius quidem pertinent noxam sed ad utriusque contemptum. Ergo ut mos est tibi, auditis eorum allegationibus, qui tuentur absentium facultates, primo famam, quae optimo cuique pretiosa est, tunc amicitiam fidei indicem, postremo leges, pro quibus excubas, dignare defendere, ut ad inlustrem uirum qui per absentiam suorum nescit incommoda, prius gratia beneficii tui quam suorum dolor et querella perueniat. Vale.

AD TIMASIVM

LXX. SYMMACHVS TIMASIO

[1] Saepe adloqui praestantiam tuam non piget, quamuis nihil inuicem sermonis acceperim. Ipse enim mihi pro te sponte respondeo quod inter castrenses curas locum officia otiosa non habeant. Atque utinam tibi adsiduitas adfatuum meorum non uideatur obstrepere! Prope est, ut referri mihi litterarum gratiam putem, si sciam, quae scribo, non adferre fastidium. Vale.

LXXI. SYMMACHVS TIMASIO

[1] Ad scribendum me relatu uicissitudinis incitasti. Ea quippe rerum natura est, ut officiorum diligentia fructu uicissitudinis incalescat. Sume igitur salutationem, simulque indicium sospitatis meae laetus amplectere, redditurus uoto atque animo meo reciproca gaudia similium de tuis actibus nuntiorum. Vale.

LXXII. SYMMACHVS TIMASIO

[1] Vrgeo te frequentibus scriptis et animi affectione non desero. Est autem sequester sermonis mei Felix probabilis honestate uitae et exercitatione militiae; cuius ut considerationem habeas, commonere non debeo, cum tua aequitas tantum pro eo possit efficere, quantum fauor meus posset optare. Vale.

LXXIII. SYMMACHVS TIMASIO

[1] Petitio domini et fratris mei Stemmatii monitorem magis apud te quam precatorem requirit. Nam cum tanta sit tibi eius antiquitas, ut uotum nostrum fauore praecurras, laborem rogandi in lucro habere debemus. Breuiter igitur quid tui poscat, aduerte. Subsidia uitae quae bona dici solent, ubi census uberior est, infortunio proscriptionis amisit. Haec in magno reip. gaudio tuis potissimum meritis repensanda committit. Suscipe, oro te, plenum bonitatis negotium et amici inopiam, cui miserae ualetudinis casus accessit, rei familiaris integratione solare. Vale.

AD PROMOTVM

LXXIV. SYMMACHVS PROMOTO

[1] Multa in te uirtutum natura congessit; quae si quis trutinet pensiore iudicio, nesciat, utrum in te bona fortitudinis magis an mentis excellant. Sed alterius tibi laudis adstipulator est princeps generis humani, officiorum uero familiarium nos testes esse debemus, quod ibi religiosum studium nequimus aequare. [2] Miror tamen in hoc te mei amore progressum, ut mihi falsis laudibus blandiaris, cum ais aliquid te ex nostri oris desiderare promptuario, quod tibi inter raucos curuorum cornuum strepitus blandiatur. Est quidem familiare uirtuti delenimenta exercitii sensibus admouere. Nam et Achillen uatum maximus refert aegrum animi curas fidibus resoluisse. Sed nos et musicae facundiae inopiam confitemur, et nutrimentum loquendi eorum litteris aucupamur, quos haerere comitatui et fama loquitur et tua scripta testantur. Vale.

LXXV. SYMMACHVS PROMOTO

[1] Satisfaciet quidem tibi ad omne gaudium conspectus tuorum, sed ego hanc hilaritudinem cumulari posse coniecto, si noster sermo quoque iungatur. Nam cum prae ceteris tibi domestica bona cara sint, proximum sibi gradum iure amicorum cura defendit. Ergo ubi desiderio tuo piae necessitudines satisfecerint, ad nostras quoque litteras oculi conferantur; quarum haec summa est, ut me ualere cognoscas. Nolo enim te a conloquiis tuorum pagina longiore producere. Vale.

LXXVI. SYMMACHVS PROMOTO

[1] Duo mihi grata proueniunt, quotiens a me litterae postulantur, et quod te honore salutationis inpertio, et quod operam commendationis praesto poscentibus. Cum igitur ad Africam reditum Paregorius cliens noster instrueret et huiusmodi litteras inpendio flagitaret, desiderio eius effectum libenter inpendi, sciens apud amantem mei nec illius petitionem beneficio esse carituram, nec meum inefficacem futurum esse sermonem. Vale.

LXXVII. SYMMACHVS PROMOTO

[1] Nec quidem prioribus litteris meis uicissitudinem reddidisti, sed mei officii fuit scripta geminare, ne tam fida occasione fraudarer, maxime cum amicus communis Auxentius accessurum sibi aliquid gratiae ex meis litteris iudicaret. Quem tibi propterea commendare non debeo, quia illi apud alios testis esse consuesti. Vale.

LXXVIII. SYMMACHVS PROMOTO

[1] Haerentem me litteris inpulisti, ut amicitiam quam dudum tacitus optabam, nunc prouocatus excolerem. Amplector futurae inter nos familiaritatis auspicem uoluntatem, et quamuis praeuentus uoto tuo enitar, ut potero, ne uincar officiis. Has enim mihi partes uideo reseruatas, ut religio quae te hortante sumpsit exordium, me adnitente sumat augmentum. Vale.

LXXIX. SYMMACHVS PROMOTO

[1] Primis quidem litteris tuis uicissitudinem mox rependi. Sed quia nouae familiaritatis auspicibus plus debetur officii, excolere amicitiam litterario munere perseuero, ut perspicias bene cum his misceri foedus animorum, qui cumulatiorem gratiam religionis referre nouerunt. Vale.

LXXX. SYMMACHVS PROMOTO

[1] Beari me multis bonis iudico, quotiens sermonis tui honorificentia et splendore delector; idque ut merear, etiam ipse non desero diligentiam frequentis officii. Stet igitur inter nos, ut animorum fida sinceritas, ita huius muneris amica certatio. Vale.

AD RVFINVM

LXXXI. SYMMACHVS RVFINO

[1] Suscensebam silentio tuo; sed postquam mihi indicium de fratris honore fecisti, uicit offensionem uoluptas, et in eam condicionem res rediit, ut ei agam gratias, quem pie obiurgare meditabar. Tu uero sub hac pactione, dum uoles, retice, modo ut postea bonis epistulis redimas stili tui ferias. O nuntium uoto tuo similem! Nullum decuit haec scribere nisi eum quem constat optasse. [2] Ne tamen propter gaudium quod de processu fratris adquiro, etiam iudicium tuum admodum colerem! Solus enim tibi uisus sum reparatis uirtutum praemiis posse gaudere. Sed quod ais exclusis inprobis spem bonis redditam, non ut insolitum uel inchoatum recens gratulor. Nam sollemne est d. n. Theodosio in suos exercere censuram morumque agere dilectum et singulos ut nouos semper expendere nec consuetudini condonare iudicium. [3] Inde est quod sincerissimos mores tuos benignius respicit, quos seuere et diligenter inspexit. Quid quod etiam longe intendit oculos et per immensum requirit uenas bonorum nullosque auidius trahit quam nihil desiderantes? Vt Flauianum meum atque ideo tuum nuper exciuit, quem adhuc uerecundia tegeret, nisi clara merita prodidissent. [4] Haec sunt, quae mihi pro tempore laetitia dictauit. Nunc ut amantissimum fratrem, uel quod est uerius, partem mei diligas, rogo sponte facturum. Ama in eo studia tua et quidquid agnoueris uirtutibus tuis proximum. Mihi ut est curae, quod a fratre discernor, ita solacio erit, si eum sciam uere in te Symmachum repperisse. Vale.

LXXXII. SYMMACHVS RVFINO

[1] Adhuc siles; sed loquacitas mea non cohibetur exemplo, et est otium mihi ad uerborum copiam nimis commodum. Nam ruri sum nec tamen rusticor. Tantum de ripa Tiberis — nam per fines meos fluuius elabitur — onusta specto nauigia non iam sollicitus, ut ante, de fame ciuium. Ex inopia namque publicus metus uersus est in gaudium, postquam uenerabilis pater patriae Macedonicis commeatibus Africae damna pensauit. Quem nunc omnes ut altorem generis humani deum diligunt. [2] Nihil enim passus est austris contumacibus aduersum Romam licere. Ergo de agri mei specula peregrinarum nauium numero transcursus, et gaudeo uictum populi Romani non fato prouinciarum sed uoto principis regi. Scio haec in aures eius esse uentura deuotione qua soles non occulere bonum publicum. Merito parcius loquar tuae facundiae relinquens, ut haec ornatius, si ita placebit, insinues, quae nos inculta ueritate narrauimus. Vale.

LXXXIII. SYMMACHVS RVFINO

[1] Iter, ut opinione metior, expedisti, quod solum tibi ad silentii ueniam suffragabatur. Nunc statiua requies stilo et animo tuo scribendi ad nos usum reformet, licet oris tui facultas, et cum uiam carperes, luculento potuerit adfatu sitim nostram rigare. Sed fuerit tibi aduersum culpam taciturnitatis de labore purgatio: nihil iam suffragii restat, cum tibi et facundia quae nec ante impediebatur supersit, et otium quod desiderabatur accesserit. Vale.

LXXXIV. SYMMACHVS RVFINO

[1] Sequor te litteris, quia mente et adfectione non desero; nec uideor mihi cito haec arripere solacia, cum adhuc apud nos recens iucunditas tua uigeat. Sentio enim bonorum separationem statim diuturnam uideri. Quod si, ut praesumo, etiam tuus animus expertus est, fac nouerim festinata scriptorum uice te quoque hoc interuallum dierum longum putare. Vale.

LXXXV. SYMMACHVS RVFINO

[1] Mos et ratio flagitauit ut mansurus domi ueniam de augustissimo principe imperati mihi itineris postularem. Excusationis causam litteris indicaui, quas fauor tuus molli aditu et blanda recitatione commendet. Nihil enim meorum sine boni cuiusque auxilio placeret. Rem loquor omnibus notam, mihi numquam tacendam. Hoc amici, hoc aemuli sciunt. Quorum alii gaudent esse apud te locum meritis, alii dolent non esse diuitiis. Vale.

LXXXVI. SYMMACHVS RVFINO

[1] Intellegebam non esse de nihilo, quod diu a litteris temperabas. Tandem patuit inpedito per aegritudinem uisu officiorum stetisse sollertiam. Itaque ego illo de silentio sollicitus probare me fateor, quod asperae nuntium rei usque ad sanitatis tuae gaudia distulisti, ne de te ante caperem exorti incommodi sollicitudinem quam securitatem remoti. Nunc quia tecum ualetudo in gratiam rediit, indulgentioribus paginis amicitiam munerare; alioquin cessantibus epistulis simile aliquid rursus timebo. Sed de hoc satis uerborum est. [2] Flauianum, pectoris mei dominum, tui socium, haerere animo tuo usque ad inproborum dolorem nimis gratulor, nam saepe apud me de tali amicitia gloriatur. Hoc ego futurum ante prospexeram uirtutes utriusque considerans, quarum similitudo concordiam fecit, et ideo plus gaudii quam miraculi capto teque oro ne quid in tales amicos fascino liceat. Ille enim mihi non est rogandus, cui aliud uelle non expedit. Vale.

LXXXVII. SYMMACHVS RVFINO

[1] Longo orationis ambitu commendentur incogniti; Seueriani autem c. u. merita annosae militiae probata documentis elaboratum testimonium non requirunt. Principem locum regendis praefecturae urbanae cohortibus nuper obtinuit, in ordinem senatorium lege transcriptus est. Restat ut post dignitatem curiae, quae honoribus maior est, etiam reip. prouinciali specimen sui praebeat; quod futurum arbitratur, si domini mei praefecti urbi super hoc litteras promptus adstipulator iuueris. Vale.

LXXXVIII. SYMMACHVS RVFINO

[1] Silentium meum de excessu ciuis emeriti lepidissimo argumento epistulae momordisti. Nam quid excogitari facetius potuit ad castigationem suppressi a me nuntii, quam ut Caelii montis habitator aduenticiis litteris Romana cognoscerem? Sed mihi iudicii tui spectata grauitas indixit religionem. Metui quippe tibi huiusmodi indicio laetus uideri. Scis humanitatis hanc esse rationem, ut parum probatis et ante discordibus ad uicem doloris quem mors incutere solet, reuerentiam saltem silentii deferamus. [2] Quare parce oblique stilo caedere, quod displicere auribus tuis timui; quin immo age circumspectioni meae gratias, quae tuis salibus locum fecit. Atque utinam saepe epistulas ioco scribas, quas negas serio. Quid auare uteris ingenii tui copiis? Vereor ne mihi posthac utilius sit mittendis litteris abstinere; nam proximam de te paginam offensione taciturnitatis elicui, et ideo praestabis forsitan culpae meae quod non reddis officiis. Vale.

LXXXIX. SYMMACHVS RVFINO

[1] Commendarem tibi Flauianum filium meum, nisi te uolente esset accitus. Nihil igitur tuo beneficio derogabo. Satis est iuueni meo ad argumentum grati circa te animi, quod de litteris parentis non requirit auxilium. Puto tamen conuenire pietati, ut me quoque eius nomine tibi fatear obligatum. Ex quo fiet, ut plura in eum congeras studii tui munera, pro quo tibi non unus obnoxius est. Vale.

XC. SYMMACHVS RVFINO

[1] Saepe mihi auctor laetitiae aut primus aut solus es; quaestorem antehac fratrem, nunc rectorem praetorianum litteris nuntiasti. In omnibus ergo litteris tuis magna aliqua gaudii mei causa est. Quid quod ipsa uerba luxuriant et animi tui alacritatem stili nitore testantur? Haec cum paribus officiis aequare non possim, uoto diuina conuenio, ut fortuna optimorum uirorum semper felicitati tuae grata sit. Vale.

XCI. SYMMACHVS RVFINO

[1] Probitate et honore pollentibus uiris nihil aliena addit oratio; sua enim luce conspicui precariis testimoniis non iuuantur. Qualis igitur quantusque sit dominus et frater meus <...>, in aperto est. Merito eius laudibus nostrum cedit ingenium. Hoc unum tamen praetereundum non puto summam mihi cum illo esse officiorum familiarium societatem; quae res tibi etiam minora merita plerumque commendat. Vnde arbitror ex abundanti promptam fore in eum praeclarae mentis tuae adfectionem quam illi et decus proprium et meae amicitiae praerogatiua conciliat. Vale.