LIBER PRIMVS
AD PATREM
I. PATRI SYMMACHVS
[1] Ne mihi uitio uertatur intermissio litterarum, malo esse promptus officii quam longa expectatione uicissitudinis desidere; tum quod parentibus non ad lancem neque ad demensum uerba tribuenda sunt. Iniurius uidear, si summo uobiscum iure contendam; nam praeter aequum censet, qui inter dispares obsequium par requirit. Itaque uester sermo ex beneficio proficiscitur, noster ex debito. Haec me atque alia huiusmodi oppido perpulerunt scribendi munus insuper non habere. [2] Nunc uobis actuum nostrorum ordo pandendus est: libet enim non minus otii quam negotii praestare rationem. Baulos Lucrina sede mutauimus; non quod eius deuersorii nos ceperit satias, quod cum diutius uisitur, plus amatur, sed quod metus fuit ne si Baulorum mihi inoleuisset adfectio, cetera, quae uisenda sunt, displicerent. Ibi Acindyno conditori eiusque maioribus emmetra uerba libaui et picturae licentiam, quae uestitum disparem singulis tribuit, in rationem coegi. Protelarem te paululum, ni uererer ne dilatione expectatio nutriatur. Quare elaboratam soloci filo accipe cantilenam:
[4] Scio te, simul atque haec legeris, actutum poetica plectra moturum. Nullus feceris ne mei periculo gloriere! Ego te nostri uatis exemplo quasi quadam lege conuenio: liceat inter olores canoros anserem strepere. Silentium mihi, nisi praestiteris, imperabis. Quam nihil abs te metuam, uis probare? En tibi aliud alucinationis meae prodo secretum, adhuc sollicitus de priore. Audi uersus ad Baulorum historiam pertinentes:
[6] Nempe derides, quod de me aliqua iusto indulgentius praedicaui? Est haec uera et digna reprehensio. Omnis quippe ostentatio non caret suspicione mendacii, quia quidquid adsumitur, proprium non putatur, dehinc quod iactantia auara laudis multum decoquit de pudore. Posse me dices, si quis inrepserit externus auditor meos esse uersiculos diffiteri, ut uerecunde in nos cadat ab altero profecta laudatio. Sed uideo opusculum non esse paenitendum. Ita res crepera atque anceps dubium me habet, utrum uerecundiae praemetuendum sit discrimen an gloriae. Tibi igitur, qui prudentia antistas ceteris, optionis huius delego prouinciam. Quid facto usus sit, ipse uideris; ego et infantiae et inprudentiae meae patrem conscium non inprudenter elegi. Vale.
II. PATER SYMMACHO
[1] Hoc est munus, quo se non sola possit iactare Campania, sed prae ceteris Roma aut Athenae, si in graecum loquendi honorem huiusmodi lingua uertatur. Quid enim concinnius epistula tua, quam nuper accepi? Quid uersuum admixtione iucundius? Vere dicam tibi, plura legere uolentibus celeriter terminata est. Quod utinam sensus aliquis eorum supersit, quorum imaginibus praescripta uidemus epigrammata! Facile laudabunt tales successores laborum suorum, qui picturae nitorem pulchrioribus uersibus inluminarint. Et ego igitur gratulor non magis ostreis et peloridibus abdomen quam pectus tibi eloquio esse satiatum; [2] et quoniam pudorem meum ipse ordiendo soluisti, a nobis quoque accipe bonorum aetatis meae exarata nuper elogia. Nam quia nihil est quod agam et, si nil agam, subit me malorum meorum misera recordatio, inueni quod illis libellis, quos nuper dictaueram, possimus adicere. Scis Terentium, non comicum, sed Reatinum, illum Romanae eruditionis parentem, hebdomadon libros epigrammatum adiectione condisse. Illud nos, si fors tulerit, conamur imitari. Sed quae prima conpegi, interim pauca misi, obtestatus te per deos, ut si quid in his displicebit, emendes. Quod mihi pudendum non est; nam siue quid <ex me siue> ex te placuerit, mea laus est nec uito consortium, in quo talem non erubesco consortem.
[3] Aradius Rufinus.
[4] Valerius Proculus.
[5] Anicius Iulianus.
[6] Petronius Probianus.
[7] Verinus.
[8] Octoginta personis nescio an solus occurram, et ideo in socerum atque auunculum nostros tibi delegamus epigrammata. Nam et Varronis libri diuersis notantur auctoribus. Vale.
III. SYMMACHVS PATRI
[1] Summa adficior gratia quod animaduerto litteras meas tibi insubidas non uideri, et in graui dono habeo hanc apud uos esse de nostris epistulis censionem. Laudari quippe ab laudato uiro rara est messis ingenii. Verum ut hoc mihi laetitiae fuit, ita illud ludificandi gratia opinor adiectum, si quid in tuis uersibus sorduisset, id ut mei stili cura limaret. [2] Ne ego sum stultus ac nihili, si os sublitum mihi esse non sentio. Quid enim corrigi uel a me potest, uel in te fas est? Vnus aetate nostra monetam Latiaris eloquii Tulliana incude finxisti. Quidquid in poetis lepidum, apud oratores graue, in annalibus fidele, inter grammaticos eruditum fuit, solus hausisti, iustus heres ueterum litterarum. Ne mihi uerba dederis. Noui ego, quid ualeat adagio, sus Mineruam. Adprime calles epicam disciplinam, non minus pedestrem lituum doctus inflare. Ain tandem? Orandi aeque magnus et canendi meae te opis indigum mentiare? Haud aequum facis, neque me iuuat falsa lactatio. [3] Interea si nobis utendas aures datis, dicam quid diebus superioribus egerimus. Bais remotis arbitris otiabar. Eo postquam rumor adlatus est, terrae filios conuenire, oppido cauimus ne sobriam solitudinem nostram sodalitas plebeia fuscaret. Ac primo Neapolim, dehinc breui interuallo Beneuentum me recepi. Ibi summo cultu ciuium plausuque susceptus tanto honore celebrabar, ut iam grauarer officiis. Sedulitas enim, quae non conpensatur, onerosa est. [4] Et urbs cum sit maxima, singuli eius optimates uisi sunt mihi urbe maiores, amantissimi litterarum morumque mirabiles. Deos pars magna ueneratur; priuatam pecuniam pro ciuitatis ornatu certatim fatigant. Nam postquam terra mouit, nihil paene illis reliqui factum est, sed fractae opes infractos animos reppererunt. Pro se quisque operam boni ciuis adfectat; nox diei iungitur ad laborem. Vnde nobis summa cura fuit abire ocius quam uolebam, ne aut mihi diu dediti ab opere desiderent aut eos occupatio geminata distenderet. [5] Itaque Baianum sinum rursus accessi; nam Baiae id temporis iam silebant. Hinc uos munere salutationis impertio doque nuntium propere nos diis uolentibus esse redituros. Fors fuat huiusce promissi. Vestra tamen indulgentia adfatum saepe tribuat, quasi diutius abfuturis. Vale.
IV. SYMMACHVS PATRI
[1] Studium quidem Menippei Varronis imitaris, sed uincis ingenium. Nam quae in nostrates uiros nunc nuper condis epigrammata, puto hebdomadon elogiis praenitere; quod haec <et illa> aeque sobria, haec tamen castigata sunt, illa bono metallo cusa torno exigi nescierunt. [2] Et duriorem materiam, nisi fallor, adniteris. Ille Pythagoran, qui animas in aeternitatem primus adseruit, ille Platonem, qui deos esse persuasit, ille Aristotelen, qui naturam bene loquendi in artem redegit, ille pauperem Curium, sed diuitibus imperantem, ille seueros Catones, gentem Fabiam, decora Scipionum totumque illum triumphalem senatum parca laude perstrinxit: tu rutuuam proximae aetatis inluminas. Difficile factu est, ut honor angustis rebus addatur.
[3] Me quoque iubes uersibus tuis nonnulla subnectere. Haud ita Flaccus tuus praecepit in illis poeticae artis edictis, quorum hoc memini esse principium, ne humano capiti ceruix equina iungatur. Malo itaque tibi contumacia negati officii quam inprudentia promissi operis displicere. Plura de hoc coram loquemur, quando hanc epistulam sequi paramus aut consequi. Tu coepta perage et tam sollertis eloquii esto munificus: ego tibi ut linguae obsequia nego, ita aurium commodabo. Vale.
V. SYMMACHVS PATRI
[1] Nequiquam taciturnitatis incessimur, quibus summa cautio est officii persequendi, fere ut nulla statio fuerit tot locorum, in qua huius muneris ferias egerimus. Et sane iuuat animum pia sermonis exactio. Dulcis est enim querella, quae nascitur ex indulgentia. Vos modo facite noueritis hanc stimulationem religiosam magis esse quam iustam.
Interea loci de Praenestina secessione siluisti, cuius fama mihi fecit indicium. Quam uellem deliciis uestris inprouisus obrepere! Licet Campaniae amoena praeniteant, mihi tamen esset adcommodatius agitare uobiscum et spiraculis regionis illius aestiuam flagrantiam temperare. [2] Sed res familiaris inclinat et nobis usque quaque uisenda est, non ut quaestuum summa ditescat, sed ut spes agri uoluntariis dispendiis fulciatur. Namque hic usus in nostram uenit aetatem, ut rus, quod solebat alere, nunc alatur. Verum haec missa facio, ne salutatio in querellam uersa minuat officii uoluptatem. Date operam ualetudini et adloquio crebriori, quae cum petimus, sedulo pollicemur. Vale.
VI. SYMMACHVS PATRI
[1] Solent inpatientes dilationis esse, qui sperant in se aliquid muneris conferendum; hoc uero a uobis recens ortum uidemus, ut suarum rerum munifici moram non ferant largiendi. Nunc nuper ad uos praedium lege uenit, cuius me iure donastis. Cucurrit quaestus uester in meum commodum et meliore uoto fortunam estis imitati. Nam quod ex propinquae bonis cum maestitia sumpseratis, cum laetitia tradidistis. [2] Quid quod hanc liberalitatem cumulastis amplissimo testimonio? Cuius ego honestamentum praeopto muneribus, nam qui opibus inlaudatus iuuatur, necessarium magis donum quam iustum praemium uidetur adipisci. Ago igitur iudicio uestro atque habeo gratias, quantae sunt maximae, quod mihi honorem utrumque fecistis et deos precor, ut datis in commune omnes longum fruamur sintque ex nobis quibus Ostiense praedium nostro iudicio, uestro tradatur exemplo. Vale.
VII. SYMMACHVS PATRI
[1] Bono animo sumus, cum uiam promissi memores inchoastis. Nunc properato opus est, ut, dum anni tempus calet, autumni bona raptim fruamur. His quippe mensibus Campania nitet agri ubere et arbusti honore, Baiae imbre raro, sole modico temperantur, mensae ab edulibus copiosae sunt, quibus tu amicorum cateruas minaris. [2] Sed mihi honestae multitudinis nulla minatio est et, si bis tanto plures quam scribis adfuerint, frugem bonam feceris. Non deerit quo famem polluant; nam comitibus uestris utpote sobriis caedundae saginae cura posterior est. Quousque longum loquor? Mitto uerba, rem fiagito. Occasionem rapere prudentis est. Si quid dilatione itineris demitur, mora otii rependatur. Vale.
VIII. SYMMACHVS PATRI
[1] Iamdudum uestri cupiunt Lucrina tacita et liquida Baiana et Puteoli adhuc celebres et Bauli magnum silentes. Vos apud Coram rusticam uel apud steriles Formias desidetis. Tandem, si operae est, contendite uiam atque animaduertite meliora terrarum, ubi alte turbis quiescitur, ubi fruendis feriis modus nullus est,
Num uobis uideor quasi multae luxuriae ebrius mentis insipere atque ideo in poetas nomen dedisse? Nihil moror hanc litteraturam: loci potius quam ingenii mei munus exercui. Sed si inuitantia loquor, gradum tollite, ut et uos sitis laeti praesentium et nobis potiundi quae uolumus fortuna succedat. Vale.
IX. SYMMACHVS PATRI
[1] In metu fuimus ne uos imber inhiberet. Sed uerum illud est, quod poeta noster scriptum reliquit, iter durum uicisse pietatem. Quare aduentum uestri in diem placitum praestolamur. Dii modo auctores sint, ut, quae animo destinatis, nullis causationibus obstrepantur. Vale.
X. SYMMACHVS PATRI
[1] Hanccine mihi esse fortunam, ut quoquo uersum pedem gradumque contulero, exaedificandum aliquid offeratur! Velut me nunc Capuani praetorii instauratio in graues cogit expensas, cuius pars fatiscit incuria, pars neglegenti dudum celeritate reparata inbecillum praestat habitaculum. His nisi properata cura subuenerit, aut pecuniae postea dispendium cumulabitur aut ruinae. Nam quisquis haec opera intermittit, amittit. Quare animus est amoliri aedium senectutem. Ita desiderato et expetito otio ad negotium concessimus sumptuosum. Quid rerum geramus, audistis. Facite uicissim uestrae salutis atque actuum prospera nouerimus, ut hoc pauxillum tempus, quod in Campania paramus absumere, sine offensa uestri silentii transigamus. Vale.
XI. SYMMACHVS PATRI
[1] Cum iam filiae uestrae dies natalis adpeteret, commodum aderant, quae muneri miseratis. Ea nobis inmane quantum cara et gravia fuere. Nam si quid in absentes bene consulas, inpensu maiore gaudetur. Ilico amplexi litteras, quae prosequebantur oblata, in expectatione esse coepimus, quam mox uobis capessendum iter Appiae scriberetis. Nihil horum pagina nuntiabat. [2] Percontor tabellarium num constantiam decreti rerum subita turbassent. Ait sententiam nihil claudicare, sed placita differri, donicum statio Formiana multa fruge et aliis hoc genus in usum necessariis instruatur. Tunc mihi animus ab aegritudine remigrauit. Do fidem nihil herili mensae, nihil seruitiis aut pecori defuturum. Ne mihi sit dicti huius posthac negatio, en uobis chirographi instar litteras meas. Sponsionem meam stipulat adfectio. Neque enim patiar decipi, quos opto conplecti. Vale.
XII. SYMMACHVS PATRI
[1] Censorum notio fuit spectare opera, quae locassent; hoc me negotium curare uoluisti. Mos gestus est imperatis, uel quod tibi dicto audiens esse debui, uel quod studio meo congrue mandatum munus agnoui. Audi igitur quantum in aedibus nostris cura promouerit. Scalis subpectus est honor marmoris; superiora conclavia crustis teguntur ea operis leuitate, ut conpago solidum mentiatur. Columnas nihilo amplius mercatus es, quam si tibi muneri contigissent. Eas Bithyno lapide caesas, si bene oculis utor, existimo. Hactenus est, quod scire debueris. Deinceps tantum adiciemus cognitioni tuae, quantum aedificationi uiderimus accedere. Vale.
AD AVSONIVM.
XIII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Solet facunda esse laetitia et angustias clausi pectoris aspernata gestire; tibi, amice, scribendi obliuionem peperit res secunda. Id mihi imitationi esse non potuit, quem domini nostri Gratiani caelestis oratio bonae spei et hilaritatis inpleuit. Vltro igitur adloqui residem non peperci uel officii uel gaudii mei gratia, quorum alterum familiaritas nostra, alterum felicitas publica suggerebat. [2] Nunc si operae est, utendum mihi tantisper animum fac remittas. Primores Kalendas Ianus anni aperibat. Frequens senatus mature in curiam ueneramus, priusquam manifestus dies creperum noctis absolueret. Forte rumor adlatus est sermonem desiderati principis multa nocte uenisse. Et erat uerum, nam tabellarius uigiliarum fessus adstabat. Nondum caelo albente concurritur; luminibus accensis noui saeculi fata recitantur. Quid multa? Lucem, quam adhuc opperiebamur, accepimus. [3] Dic mihi, inquies, — nam id praestat audire — quid nostri patres super ea oratione senserunt? Rerum tibi natura respondeat quibus suffragiis exoptata pietas audiatur. Nouimus bona nostra conplecti. Si credis, etiamnum illius gaudii mei quandam patior cruditatem. Bonus Nerva, Traianus strenuus, Pius innocens, Marcus plenus officii temporibus adiuti sunt, quae tunc mores alios nesciebant: hic in laude est natura principis, ibi priscae munus aetatis. Cur uerso ordine ista optimarum artium putemus exempla et illa de saeculo priore uestigia? [4] Beneficium suum fortuna tutetur et has saltem Romano nomini uelit seruare delicias! Nullo fascino felicitas publica mordeatur! Audisti omnia sed summo tenus ore libata; monumenta curiae nostrae plenius tecum loquentur. Vbi cum plura scripta reppereris, aestima quanto uberiora unius mens optauerit, quam plausus effuderit. Vale.
XIV. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Petis a me litteras longiores. Est hoc in nos ueri amoris indicium. Sed ego qui sim paupertini ingenii mei conscius, Laconicae malo studere breuitati quam multiiugis paginis infantiae meae maciem publicare. Nec mirum, si eloquii nostri uena tenuata est, quam dudum neque ullius poematis tui neque pedestrium uoluminum lectione iuuisti. Vnde igitur sermonis mei largam poscis usuram, qui nihil litterati fenoris credidisti? [2] Volitat tuus Mosella per manus sinusque multorum diuinis a te uersibus consecratus, sed tantum nostra ora praelabitur. Cur me istius libelli, quaeso, exortem esse uoluisti? Aut ἀμουσότερος tibi uidebar, qui iudicare non possem, aut certe malignus, qui laudare nescirem? Itaque uel ingenio meo plurimum uel moribus derogasti. Et tamen contra interdictum tuum uix ad illius operis arcana perueni. [3] Velim tacere quid sentiam, uelim iusto de te silentio uindicari; sed admiratio scriptorum sensum frangit iniuriae. Noui ego istum fluuium, cum aeternorum principum iam pridem signa comitarer, parem magnis, inparem maximis: hunc tu mihi inprouiso elatorum uersuum dignitate Aegyptio Melone maiorem, frigidiorem Scythico Tanai clarioremque hoc nostro populari Tiberi reddidisti. Nequaquam tibi crederem de Mosellae ortu ac meatu multa narranti, nisi certo scirem quod nec in poemate mentiaris. [4] Vnde illa amnicorum piscium examina repperisti quam nominibus uaria tam coloribus, ut magnitudine distantia sic sapore, quae tu pigmentis istius carminis supra naturae dona fucasti? Atqui in tuis mensis saepe uersatus, cum pleraque alia, quae tunc in praetorio erant esui obiecta, mirarer, nunquam hoc genus piscium deprehendi. Quando tibi hi pisces in libro nati sunt, qui in ferculis non fuerunt? [5] Iocari me putas atque agere nugas? Ita me diis probabilem praestem, ut ego hoc tuum carmen libris Maronis adiungo. Sed iam desinam mei oblitus doloris inhaerere laudibus tuis, ne hoc quoque ad gloriam tuam trahas, quod te miramur offensi. Spargas licet uolumina tua et me semper excipias, fruemur tamen tuo opere sed aliorum benignitate. Vale.
XV. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Paene euenerat, ut tecum succincta breuitate loqueremur, quoniam deerant digna memoratu et in defectu rerum nihil operae est indulgere uerbis, sed tempestiue Palladii rhetoris nostri declamatio auxit paginam meam. Ea conplacita summatibus litterarum clam te esse non debuit. Itaque cum et meo officio et tuo studio talis relatio conueniret, uix soluto coetu necdum euentilatam auribus nostris auditionis meae fidem iudicio calente dictaui. [2] Mouit λόγος Athenaei hospitis Latiare concilium diuisionis arte, inuentionum copia, grauitate sensuum, luce uerborum. Opinionem meam dico: tam probus est oratione quam moribus. Tunc nostrates uiri, qui inter se aliarum rerum saepe dissentiunt, concordem sententiam super huius laude tenuerunt. Credo plane, nec fides cassa est, rhetorum hanc esse prosapiam; nam plenum ingenio genus noscitur. Non solus uultus aut colos adserit posteros in honorem parentum: certiores habet natura uindicias. Bene sentiendi ac bene loquendi gignuntur, non scribuntur, heredes. Quod alii docentur, hic natus est. [3] Haec apud te, mi domine, silenda non credidi, et quod prae tui amore nihil habeo pensi, et quod uicissim, quanti a te fiam, nunquam me paenitebit, et quod Palladio factum uolo, ne lateant honesta prolatu. Cura ut ualeas et quia tibi facultas scribendi praesto est, adhibe uoluntatem.
XVI. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Saepe unanimitatis tuae sermone conuenior, ut epistulis quas ad me cura propensiore misisti, uel sero rescribam. Quibus ego, ut quaequae mihi redditae sunt, actutum pari religione respondi, quia neque rescriptorum ratio neque amoris uicissitudo sinebat me diutius desidere. Nunc quoque agere me gratias atque habere protestor, quod prospera nuntiorum clam me esse non pateris. Haec et talia prioribus quoque litteris tecum fueram conlocutus; sed si te tabellarii sermonis mei conpotem reddiderunt, congesta non onerant. Malo quippe aures tuas iterando obtundere quam fraudare reticendo. [2] Fratris mei Hesperii honore exulto, taciturnitate conulneror. Nam si me sui amantem usu rerum probauit, scriptis debuit famam praeuenire, quae diu incerta fluxam fidem gaudiis exhibebat. Ipse igitur nuntius communis boni esse debuerat, ut epistulae adsertio nihil relinqueret opinionis ambiguo. Sed dicis eum pudore praestrictum successuum suorum uitasse iactantiam. Quisquamne, cum de se apud se ipsum loquitur, erubescit? Quid quod eam rem mihi supersedit ingerere quam iuste ad utrumque nouerat pertinere? Verum ego, ut religiose ista conqueror, ita libenter omitto, quia nec amori in uos meo conuenit silere quod doleam, nec amicitiae incussi doloris transire mensuram. Vale.
XVII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Ambrosium de summatibus prouincialis fori ad dominos et principes nostros Siciliae commune legauit uariis instructum mandatis, quae spectare uisa sunt bonum publicum. Huic si fautor accesseris, futurum reor ut illi pro labore fructus adcommodet. Quaeso igitur uel legationis merito uel meo nomine in optimum uirum bene consulas, qui satis animi confirmatus est, suffragio tuo successuram facilitatem petitionibus promouendis. Vale.
XVIII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Ego etsi continuis litteris honorem tuum celebrare possem, non satis mihi uiderer, proquam res postulat, fungi debitum meum: tantum abest ut operam tibi adsiduitatis exprobrem. Sed ut hoc meae uerecundiae conpetit, item tuae humanitatis est studium nostrum pari gratia sustinere. Animaduerte quo tendat summa uerborum meorum: iamdudum nihil tribuis quod legamus. Totum me, inquies, emancipauit sibi cura praetorii. Verum est: potiris merito summa iudicia, sed maximas ingenii tui uires fortuna magna non onerat. Proinde etiam his rebus adtende, quae ita occupatis nihil molestiae adferunt, ut ipsas molestias plerumque solentur. Vale.
XIX. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Qui sua fiducia deseruntur, epistulas meas in usum commendationis accipiunt. Id nunc aliter est. Nam fratri meo Potito hac condicione litteras dedi, ut eas ipse commendet. Est enim nihilo secus atque ego sum de summatibus amicorum tuorum. Qui ubi te conpotem fecerit praesentiae suae, uereor ne excusatio mea ignoscenda non sit. Sed si mihi placabilitas tua experiundo probe cognita est, futurum reor, non ut me, qui resedi, conlatione uenientis alterius incessas, sed ut illum magis pro utroque suscipias. Vale.
XX. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Bene ac sapienter maiores nostri, ut sunt alia aetatis illius, aedes Honori atque Virtuti gemella facie iunctim locarunt conmenti, quod in te uidimus, ibi esse praemia honoris, ubi sunt merita uirtutis. Sed enim propter etiam Camenarum religio sacro fontis aduertitur, quia iter ad capessendos magistratus saepe litteris promouetur. Haec parentum instituta consulatus tui argumenta sunt, cui morum grauitas et disciplinarum uetustas curulis sellae insigne pepererunt. [2] Multi posthac adnitentur artes bonas ut laudis germina et matres honorum, sed cui eueniet aut tam felix discipulus aut tam memor debitor? An ignoramus magnum illum, cui supra uotum fortuna fluxit, Stagiritae suo nihilum commodasse?; nisi quia Ennio ex Aetolicis manubiis captiua tantum chlamys data Fuluium decolorat?: enim uero neque Panaetio Africanorum secundus neque Opillo Rutilius uel Cineae Pyrrhus aut Metrodoro suo Mithridates Ponticus liberalium disciplinarum pretia soluerunt. At nunc eruditissimus imperator et opum largus et honorum, quasi pro usura tibi prima detulerit, insuper ad sortem fenoris redit.
[3] ln hac tanta laetitia mea, quibus uerbis diluam, quod adesse non possum? Nimis uereor ne, male interpretatus excusationem meam, quantum tibi gratuler, parum credas. Optaui ad oculos tuos raptim uenire, sed fessus uirium, quas diu morbus exhausit, itiones longas et mansiones asperas, tum accessiones frigorum et decessiones dierum quaeque alia inportunitati sunt opportuna uitaui. Si sum tibi spectatus ab animo, quaeso ut aequus sis mihi atque has adlegationes boni consulas. Fors fuat an optineamus apud te ueterem gratiam; nunc quod satis est, eluctemur offensam. Vale.
XXI. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Gaudeo pluris me tibi esse quam ceteros, quando ita animatus es, ut sponte in rem meam consulas nec opperiaris petitiones, sed solam uoluntatis meae famam sequaris. Accepi euectiones quattuor inmane quantum commodas in excursus et recursus meorurn. Dii te pro tanta gratia munerentur et, quia perfectis atque elatis in cumulum bonis nihil adici potest, uelint tuta erga te et propria, quae dederunt. Vale.
XXII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Abundo gaudio, cum te consulem nouus annus expectat. Sed nunc transcurso est opus; plenius enim secundis litteris contestabor huiusmodi de te gratulationem. Alius in praesentia mihi sermo sumendus est. Patruinus u. c. accitu tuo iter adornans in rem suam fore existimauit, si meo testimonio niteretur. Huic ego nihil per me accessurum putaui et tamen deesse nolui, sciens iudicio erga illum tuo nihil adici posse, si scriberem, decessurum tamen aliquid meo officio, si tacerem. Vnum est igitur, quod oratum a te atque exoratum uolo, ut ineat gratiam suscepti laboris praeter eum fructum, qui illi ex tuo conspectu, tuo congressu, tuo honore proueniet. Vale.
XXIII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Post longum silentium tuum non minus desiderabam quam sperabam litteras largiores. Namque his uicibus humana uariantur, ut defectui succedat ubertas. Ea me opinio frustra habuit; siquidem breuis in manus meas pagina recens a te profecta peruenit. Erat quidem illa Atticis salibus aspersa et thymo odora sed parcior, quae magis fastidium detergeret quam famem frangeret. [2] Quid? Si ego cenas dapales et saliare conuiuium, tum uiscerationes atque epulum postulassem, tu mihi mensas secundas et scitamenta exiguae lancis adponeres? Fac ueniat in mentem quid Graeca super hoc dicat oratio: paruis nutrimentis, inquit, quamquam a morte defendimur, nihil tamen ad robustam ualetudinem promouemus.
[3] Putasne me de occupationibus tuis esse taciturum? Quaestor es, memini; consilii regalis particeps, scio; precum arbiter, legum conditor, recognosco; adde huc alia mille rerum: nunquam eueniet ut ingenium tuum labor deterat, benignitatem cura flectat, facundiam usus exhauriat. Si diurna negotia nunquam distingues quiete, certe antelucano sommo nullus indulseris. Detur aliquod tempus officiis! An tibi parum exempli uidetur in comico, cum ait: quam uellem etiam noctu amicis operam mos esset dari! [4] Sed cur ego diutius sermonis pauper obgannio? Imitanda est mihi epistula recens, ut cetera morum tuorum. Forte occupatus recusas litteras longiores. Id ita esse, rite coniecto. Video enim quam nolis multa legere, cui uix otium est pauca dictare. Vale.
XXIV. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Si te amor habet Naturalis Historiae, quam Plinius elaborauit, en tibi libellos, quorum mihi praesentanea copia fuit. In quis, ut arbitror, opulentae eruditioni tuae neglegens ueritatis librarius displicebit. Sed mihi fraudi non erit emendationis incuria. Malui enim tibi probari mei muneris celeritate, quam alieni operis examine. Vale.
XXV. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Etsi plerumque uera est apud parentes praedicatio filiorum, nescio quo tamen pacto detrimentum meriti sui patiatur, dum personarum spectare gratiam iudicatur. Quaero igitur incertus animi, quae mihi nunc potissimum super uiro honorabili Thalassio genero tuo uerba sumenda sint. Si parce decorem morum eius adtingam, liuenti similis existimabor, si iuste persequar, ero proximus blandienti. Imitabor igitur Sallustiani testimonii castigationem: habes uirum dignum te et per te familia consulari, quem fortuna honoris parti maiorem beneficiis suis repperit, emendatio animi et sanctitas potioribus iam parauit. Vale.
XXVI. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Vtor apud te fiducia quam dedisti. Dudum parcus es litterarum, sed non imitabor exemplum, ut qui nouerim uiro in specula honorum locato et ideo uaria et magna curanti non tam studium deesse quam copiam. Ea quippe natura rerum est, ut quae praeter industriam negleguntur ignoscenda ducamus. Ego tamen securus, ut soleo, amoris tui officium sollemne non renuo in summa gratia et honore positurus, si familiari meo, qui has tibi litteras dabit, fructus aliqui pro tanta in nos sedulitate responderit. Vale.
XXVII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Quid agam, scire postulas. Opperior in dies litteras, quales nunc mihi facultas tua promittit, amor semper exhibuit. Sum uero praesentium laetus, ut qui sciam nihil insidiatori meo loci relictum atque insuper tibi, cui factum semper uolo, meritam polliceri fortunam. Ergo quando ita res tulit, ut sollicita mutarentur, optati sermonis tui fructum feramus, qui animum mihi exaugeat atque indicet pro tanta retro familiaritate mei te oppido esse cupientem. Vale.
XXVIII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Facis pro mutua diligentia et antiquitate amicitiae nostrae, quod honorem tuum uires meas esse confirmas. Conuenit dictum cum fide morum tuorum nec unquam te dissimilem scriptis talibus dies arguit. Modo fortuna munifica prosperorum secundet optata. Longum de his loqui cautio est, ne blanditiae longiores corrumpant ueri dignitatem. Si quid de me scito opus erit, frater meus Claudius et cultui tuo deditus et studii mei gnarus expediet. Vale.
XXIX. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Nihil moror ceteros, uulgus ignobile, qui philosophiam fastu et habitu mentiuntur. Paucos et in his praecipue familiarem meum Barachum nostra aetas tulit, quorum germana sapientia ad uetustatem uegeret. Tune, inquies, audeas de philosophis iudicare? Licet alienas spectare uirtutes. Nam et Phidiae Olympium Iouem et Myronis buculam et Polycliti canephoras rudis eius artis hominum pars magna mirata est. Intellegendi natura indulgentius patet. Alioqui praeclara rerum paucis probarentur, si boni cuiusque sensus etiam ad inpares non ueniret. Concede igitur mihi de Baracho testis officium et amicitiam uiri prudentis amplectere, cuius exploratio breui faciet, ut mihi de omnibus quae scio facile credas, cum uideas me nec in his falsum esse quae nescio. Vale.
XXX. SYMMACHVS AVSONIO
[1] En tibi Rusticum uix urbanis negotiis absolutum, cui uolo pro nostra amicitia morarum culpam remittas. Neque enim laboris fuga indulsit quieti. Difficile est hinc abire, cum ueneris; adeo si contemplari maiestatem Vrbis nostrae uelis, cito tibi Rusticus uidebitur reuertisse. Sed de hoc non laboro, quando ita es ingenio placabili inter reliqua uirtutum, ut boni consulas errata leuiora. Illud me orare inpensius conuenit, tanta ut animo tuo scribendi cura sit, quanto me amore dignaris. Vale.
XXXI. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Merum mihi gaudium eruditionis tuae scripta tribuerunt, quae Capuae locatus accepi. Erat quippe in his oblita Tulliano melle festiuitas et sermonis mei non tam uera quam blanda laudatio. Quid igitur magis mirer, sententiae incertus addubito, ornamenta oris an pectoris tui. Quippe ita facundia antistas ceteris, ut sit formido rescribere, ita benigne nostra conprobas, ut libeat non tacere. Si plura de te praedicem, uidebor mutuum scabere et magis imitator tui esse adloquii quam probator. Simul quod ipse nihil ostentandi gratia facis, uerendum est genuina in te bona tamquam adfectata laudare. Vnum hoc tamen a nobis indubitata ueritate cognosce: neminem esse mortalium quem prae te diligam; sic uadatum me honorabili amore tenuisti.
Sed in eo mihi uerecundus nimio plus uidere, quod libelli tui arguis proditorem. [2] Nam facilius est ardentes fauillas ore conprimere quam luculenti operis seruare secretum. Cum semel a te profectum carmen est, ius omne posuisti. Oratio publicata res libera est. An uereris aemuli uenena lectoris, ne libellus tuus admorsu duri dentis uratur? Tibi uni adhoc locorum nihil gratia praestitit aut dempsit inuidia. Ingratis scaeuo cuique proboque laudabilis es. Proinde cassas dehinc seclude formidines et indulge stilo, ut saepe prodaris. Certe aliquod didascalicum seu protrepticum nostro quoque nomini carmen adiudica. [3] Fac periculum silentii mei, quod, etsi tibi exhibere opto, tamen spondere non audeo. Noui ego quae sit prurigo emuttiendi operis quod probaris; nam quodam pacto societatem laudis adfectat, qui aliena bene dicta primus enuntiat. Ea propter in comoediis summatem quidem gloriam scriptores tulerunt; Roscio tamen atque Ambiuio ceterisque actoribus fama non defuit. Ergo tali negotio expende otium tuum et nouis uoluminibus ieiunia nostra sustenta. Quod si iactantiae fugax garrulum indicem pertimescis, praesta etiam tu silentium mihi, ut tuto simulem nostra esse, quae scripseris. Vale.
XXXII. AVSONIVS SYMMACHO
[1] Modo intellego, quam mellea res sit oratio, quam delenifica et quam suada facundia. Persuasisti mihi quod epistulae meae apud Capuam tibi redditae concinnatio inhumana non esset, sed hoc non diutius quam dum epistulam tuam legi, quae me blanditiis inhiantem tuis uelut suco nectaris delibuta perducit. Vbi enim chartulam pono et me ipsum interrogo, tum absinthium meum resipit et circumlita melle tuo pocula deprehendo. [2] Si uero, id quod saepe facio, ad epistulam tuam redii, rursus inlicior; et rursum ille suauissimus, ille floridus tui sermonis adflatus deposita lectione uanescit et testimonii pondus prohibet inesse dulcedini. Hoc me uelut aerius bracteae fucus aut picta tabula non longius quam dum uidetur oblectat chamaeleontis bestiolae uice, quae de subiectis sumit colorem. Aliud sentio ex epistula tua, aliud ex conscientia mea.
[3] Et tu me audes facundissimorum hominum laude dignari? Tu, inquam, mihi ista, qui te ultra emendationem omnium protulisti. Haut quisquam ita nitet, ut, conparatus tibi, non sordeat. Quis ita Aesopi uenustatem, quis sophisticas Isocratis conclusiones? Quis ita ad enthymemata Demosthenis aut opulentiam Tullianam aut proprietatem nostri Maronis accedat? Quis ita adfectet singula, ut tu imples omnia? Quid enim aliud es quam ex omni bonarum artium ingenio collecta perfectio? [4] Haec, domine mi fili Symmache, non uereor ne in te blandius dicta uideantur esse quam uerius. Et expertus es fidem meam mentis atque dictorum, dum in comitatu degimus ambo aeuo dispari, ubi tu ueteris militiae praemia tiro meruisti, ego tirocinium iam ueteranus exercui. In comitatu tibi uerus fui, nedum me peregre existimes conposita fabulari; in comitatu, inquam, qui frontes hominum aperit, mentes tegit, me tibi et parentem et amicum et, si quid utroque carius est, cariorem fuisse sensisti. [5] Sed abeamus ab his, ne ista haec conmemoratio ad illam Sosiae formidinem uideatur accedere.
Illud quod paene praeterii, qua adfectatione addidisti, ut ad te didascalicum aliquod opusculum aut sermonem protrepticum mitterem? Ego te docebo docendus adhuc, si essem id aetatis, ut discerem? Aut ego te uegetum atque alacrem commonebo? Eadem opera et Musas hortabor, ut canant et maria, ut effluant et auras, ut uigeant et ignes, ut caleant admonebo et, si quid inuitis quoque nobis natura fit, superfluus instigator agitabo. [6] Sat est unius erroris, quod aliquid meorum me paenitente uulgatum est, quod bona fortuna in manus amicorum incidit. Nam si contra euenisset, nec tu mihi persuaderes placere me posse. Haec ad litteras tuas responsa sint. Cetera quae noscere aues, conpendii faciam. Sic quoque iam longa est epistula. Iulianum tamen familiarem domus uestrae, si quid de nobis percontandum arbitraris, tibi adlego, simul admoneo, ut, cum causam aduentus eius agnoueris, iuues studium quod ex parte fouisti. Vale.
XXXIII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Aiunt cocleas, cum sitiunt umoris atque illis de caelo nihil liquitur, suco proprio uictitare. Ea res mihi usu uenit, qui desertus pastu eloquii tui meo adhuc rore sustentor. Diu scribendi operam protulisti et uereor ne forte in nos parentis claudat adfectio. Si falsa me opinio habet, facito, ut ceteris negotiis tuis respondendi cura praeuortat. Vale.
XXXIV. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Plenum laboris negotium gero, qui conpellare totiens tacitum perseuero. Contra nisi instigare pergo atque exculpere a te aliquid litterarum, gliscet obliuio. Siue igitur hoc officium meum sedulum iudices seu molestum, stat sententia honorem tuum celebrem praestare colloquiis; adeo mihi ueteris in te amoris nulla discessio est. Et merito, nam amicitiae operam nusquam locaui aeque bene. Propterea silentium tuum conqueror. [2] Facit enim tenerior adfectio, ut sit querella procliuior. Mollis est animus diligentis et ad omnem sensum doloris argutus. Si neglegentius tractes, cito marcet ut rosa, si durius teras, liuet ut lilia. Legisse me memini uultu saepe laedi pietatem: quid ille tam serius arbiter super continuo silentio ac dissimulato scribendi munere censuisset? Tecum haec pensius aestimabis, sed mihi religio fuit tegere quae dolebant. Nam ut in te animi usque pendeo, ita opere maximo usuram tuae unanimitatis expecto. Vale.
XXXV. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Diu in Campaniae secessibus otiatus occasione carui scriptionum. Ideo paulisper sermonis mei circa te munus intepuit, sed, ubi in patriam pedem retuli, antiqua mihi fuit instaurandi officii diligentia. Ergo debito te honore salutationis inpertio utrumque deposcens ut et silentio superiori uenia iusta praestetur et praesenti obsequio uicissitudo respondeat. Vale.
XXXVI. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Interpello occupationes tuas adsiduitate colloquii. Nam et ipse huiusmodi pascor officio et peregrinationem tuam solaciis talibus credo recreari. Tuas autem uicissim litteras expecto, non exigo. Iniurium quippe est magnopere flagitare quod speres, ne, quod est uoluntarium, uideatur extortum. Sane fratri meo Innocentio gratulor amicitias tuas, priusquam scriberem, contigisse, quia facilior mihi esse coepit eius commendatio quem probasti, quam fuisset incogniti. Itaque hoc unum beneficii loco postulo, ut, qui sui commendatione iam nititur, testimonii nostri gratia cumulatius diligatur. Vale.
XXXVII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Non frustra praedicant mentes hominum nitere liquido die, coacta nube fatiscere. Meus animus fidem fecit exemplo. Nam quotiens tibi ex sententia <fit>, uerbis quorum mihi alias supellex desit indulgeo. Quippe laetitia loquax res est atque ostentatrix sui; adeo magnae parti hominum nulla ab hoc morbo cautio est. Patere igitur me, quae ad laudes tuas pertinent, obloquentem, uir quantum hominum in terris est spectatissime, qui et summis copiis uigiliam pro meis rebus adniteris et amicitiam diligentia stabili perseueras. Si fides seria cuiquam fuit, tibi puto esse; quam plerique uerbo ostentant, opere deserunt. Quod genus nulli rei est, nisi ad loquendum. [2] Merito processus tuos in meo aere duco, quando iuxta magnae curae sum tibi atque cum maxime fui. Superest tamen aliquid quod huic in me studio adici uelim. Nolo memineris quod animo tuo aliquando suscensui. Amor fiduciam nutrit. Quid tam liberum quam amicitia? Negotiis plerumque adposita est expostulatio sine labe concordiae. Ita uerum est, quod hodie tibi gratias ago, ut illud non potuerim dissimulare, quod dolui. Cassa fide sunt, qui iugiter blandiuntur. Sed quid diutius ea retexo quorum te obliuisci uolo? Esto, ut es, benigna semper in me uoluntate, quod ego sperandum magis a te sentio quam petendum. Vale.
XXXVIII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Falso creditur nesciam iudicii esse fortunam; illa uero et praeteritorum memor et praesentium diligens et prudens futuri tibi rependit, quidquid ceteris praestitit. Non ergo uaga neque erratica est, a qua scimus alios donum cepisse, te praemium. Quis tibi honoris, inquies, nostri fecit indicium? Celebritas Famae, cui iusta narranti statim creditur. An opperirer super hoc tuas litteras quas uerecundia differebat? Minime; siquidem difficilis est patientia gaudiorum. Fungor igitur, ut uides, partibus tuis et, quae debui cognoscere, malui quodammodo nuntiare. Sed nolo ista properatio litterarum mearum tuum munus inpediat. Scire me, quod nunc scribo, dissimula et tribue quasi nouum nuntium, quem ego gratulabor iteratum. Vale.
XXXIX. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Scio quidem litteras meas tibi sero reddendas, uel propter occupationes quae te in procinctu aliquantisper tenebunt, uel quod frater meus Gorgonius admirator uirtutum tuarum diutinae apud Picentes indulgebit quieti. Vt<ut> est tamen ista condicio, supersedendum officio non putaui. Fors fuat an haec mature in manus tuas scripta uentura sint. Ego tamen, quantum per commeantes licebit, istius muneris operam non reparcam. Vale.
XL. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Non nouum aut incognitum sed conpertum iam fide et sedulitate militiae sanctum Victorem amicum meum promptus commendator insinuo, quem adhoc aeui nulla actuum culpa fuscauit; sed fortunae licentia, quae interdum optimos decolorat, spes eius paulisper infregerat. Quae in integrum saeculi beatitudo restituet, si innocentiam supplicis secundo fauore respexeris. Vale.
XLI. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Facio rem cum tuis moribus tum meo studio congruentem, ut praestantissimo uiro amicitias optimi cuiusque conciliem; uelut nunc tibi a me traditur philosophiae candidatus, cuius pudorem uel prima facies, cetera bona longus usus expediet. Hunc ego abs te nollem diligi, ni mereretur probari. Sed si bene aestimo, actutum merebitur atque ideo diligetur. De hoc nihil amplius. Neque enim praeiudicio meo debet astringi, cuius ego expecto iudicium. Illud te potius oratum uolo, ut in nostri diligentia perseueres. Quod cum efflagito, uereor ne me iniurium putes, qui a te postulem, quod sponte praestatur. Vale.
XLII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Conpensasti longum silentium gemina scriptione. Pariter enim mihi binas litteras praebuisti, ut desiderium meum officio largiore conpleres. Ex quo aduerti non uoluntatem tibi hactenus sed baiulum defuisse. Neque enim aliter potuisset accidere, ut me tam diu sermonis tui honore fraudares. Merito apud nos in dies singulos tui cultus augescit et iusto cumulo crescit adfectio. Namque ita usu conparatum uidemus, ut amicitia bene locata experiundo cottidie prouehatur. Sed de ista parte uerbis supersedendum est; neque enim me oportet haec dicere quae te malo sentire.
[2] Conperi sane ex litteris tuis, quanto opere publici muneris absolutionem requiras et stupere me fateor tantum tibi administrationis eius esse fastidium, cui fructus optabiles ex omnium amore respondet. An est aliquid tenacius gloria quae laudem adiecit uoluptati? Haec tamen cura non deerit, ut libens patiaris. Tu tantum peregrinationem solare iusto amore prouinciae. Vale.
XLIII. SYMMACHVS AVSONIO
[1] Vetus sententia est artes honore nutriri. Eam nostrae aetatis confirmauit usus. Nemo enim belli notus aut domi clarus exortem praemii sensit industriam. Ita cum dignis fructus tribuitur, eandem uiam capessentibus spes paratur. Glisco igitur gaudio, cum propter alios quibus fortunam sollers uita conciliat, tum maxime Iuliani fratris mei gratia, quem sic a te diligi uolo, ut probari posse confido.
Scis nempe, in illo forensi puluere quam rara cognatio sit facundi oris et boni pectoris, dum aut modestum ingenium uerecundia contrahit aut successu eloquens insolescit. [2] Haec in meo familiari ac necessario ea societate uiguerunt, ut neque obiectu pudoris areret nec cum detrimento frontis adflueret. Nunquam in mercedem linguae ornamenta corrupit ac fortunis tenuis opulentiam fide, quaestum laude mutauit. Merito hunc tibi in manum uel magis in animum libens trado. Nam mihi summa curatio est, ut amicitiam tuam boni uberent. Te quoque idem uelle habeo conpertum. Semper enim natura aequalibus gaudet et familiare sibi est omne quod simile est. Sed ne prolixo testimonio suspicionem laudatoris incurram, quaeso ipse de eo iudices examine pensiore. Ita cum illius institutum probaueris, periculum iudicii mei feceris. Vale.
AD AGORIVM PRAETEXTATVM.
XLIV. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Meretur diligentia in me tua, ut ea quae proxime laudi mihi fuerunt clam te esse non patiar. Credo indicium fecisse tibi Famam, quod parentem meum ruri atque in secessu amissae domus iniuriam decoquentem frequentibus suffragiis, denique oratoribus missis nouo honore senatus acciuerit. Qua causa ubi primum facultatem loquendi apud collegas adtulit dies, egit pater senatui gratiam ea facundiae grauitate qua notus est. Kalendae tunc erant quibus annus aperitur. [2] Breui interuallo, cum familiaris mei Trygeti filio praetorio candidato actionis operam spopondissem, animum religio conuenit, ut occasione destinati officii obirem munus adhuc a me patri debitum sed, ut dixi, ab illo senatui iam solutum. Ergo a. d. quintum Idus Ianuarias uerba feci in amplissimo ordine; quae ubi in manus tuas uenerint, ex tuo animo conicies iudicia ceterorum. Ego sub incerto examinis tui aliorum sententias occulendas putaui, ne te praeiudicio tanti ordinis uiderer urgere. Vale.
XLV. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Auctus sum gaudio, quod ualetudo tecum reuertit in gratiam; nam semper incolumitas tua uoti mei summa est. Nunc si diis uolentibus reconciliatae uires animi tui integrauerunt uigorem, facito epistulae tuae multiiugis paginis augeantur. Odi parsimoniam uerborum bonorum. Scribendi quippe breuitas magis fastidio quam officio proxima est. Nolo litteras stillantes de summo ore; illas peto quae arescere nesciunt, quae ex intimo pectoris fonte promuntur. [2] Memini breuitatem Spartanam laudi quondam fuisse; sed ego Romanis tecum legibus ago et, si ita uis, Atticis, quibus tantum decus a facundia fuit, ut mihi uideantur Lacones metu collationis in diuersum studia destinasse. Vellem plura, sed tuo modo conpungendus es. Simul cautio est mihi, ne te sermo multus offendat. Instituto igitur meo calcem pono, dum tuo pareo. Qua ex re intellegis eo te inuidiae et condicionis adductum, quasi a me pauca scribi uelis, nisi multa rescripseris. Vale.
XLVI. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Potui facere scripta conpendii, cum tibi germanus meus uerbis suis satisfacturus uberius uideretur quam meis litteris, sed in maiore lucro officia honesta quam otia muta ponenda sunt. Ergo neque tacito opus est, ut honor amicitiae mihi feratur accepto, neque omnia mandanda sunt litteris, ut illi ad narrandum aliquid relinquatur. Accipe tamen rerum capita et summas negotiorum quibus frater admonitus quaesita latius exequatur. [2] Conuenit inter publicos sacerdotes, ut in custodiam ciuium publico obsequio traderemus curam deorum. Benignitas enim superiorum, nisi cultu teneatur, amittitur. Ergo multo tanto ornatior quam solebat caelestis factus est honor. Expectare mihi uideris omnia quae supersunt. Titianus meus fungetur indicium, cui indulgentius narrandi quod uelis opera legata est. Edictum principum, nisi iam notum est, idem tibi adsertor expediet. Et iam statuas recepistis iisdem paene populi adclamationibus quibus amiseratis. Ride si libet. Vt rideas, afuisti. Plura desino, ne, qui strictim meliora detexui, amaris uidear inmorari. Vale.
XLVII. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Silentii nostri ratio diuersa est, sed unus effectus. Me inpedit pontificalis officii cura, te Baiani otii neglegentia. Neque enim minus residem facit remissio animi quam occupatio. Nec mirum, si te illa ora totum sibi uindicat, cum ipsum Hannibalem fides certa sit bello inuictum manus dedisse Campaniae. Non illius caeli aut soli illecebram retinax aduenarum lotos arbor aequauerit et suada Circae pocula et tricinium semiuolucrum puellarum. [2] Neque ego te pingues ferias agere contendo aut uirtutem puto friguisse deliciis. Sed dum tibi legis, tibi scribis et urbanarum rerum fessus ingentem animum solitudine domas, amicitiarum munia nullus exequeris. Quin adripis stilum nostraeque in te adfectioni honorem mutuum facis? Nisi mauis auctoritatem pontificis experiri: multa nobis in collegio sunt deliberanda: quis tibi has indutias publici muneris dedit? Senties ius sacerdotis, nisi inpleueris ius amici. Vale.
XLVIII. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Dii boni, quam nihil homini tutum atque exploratum est! Certe leuandi animi causa Baias concesseratis. Quis oculus fascinauit destinatam quietem? Paulina ergo cura communis extremum salutis accesserat. An uester pro illa tantus est metus, ut omne eius incommodum periculi instar habeatur? Quidquid horum est, spectare animo licet, quas aerumnas dierum, quas noctium uigilias duxeritis. Sic nati sumus, ut saepius aduersa fungamur. Fugiunt uoluptates et bonae cuiusque rei tam breuis usus quam leuis sensus est. Verum haec philosophorum disputationibus relinquantur. Nunc habitum laetiorem mentibus suadeamus, quando Paulinae nostrae ualetudinem rursus locauit in solido pax deorum. Vale.
XLIX. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Quaeris ut ciuis ad bonum commune genitus, quid super rebus anxiis uero proximum nuntietur. Certis indicibus secunda cognouimus; dehinc multi silentii suspicio sollicitis rumoribus locum fecit. Sed mihi opinionum talium quae sine auctore prodeunt nulla curatio est. Inpendio angor animi, quod sacrificiis multiplicibus et per singulas potestates saepe repetitis necdum publico nomine Spoletinum piatur ostentum. Nam et Iouem uix propitiauit octaua mactatio et Fortunae publicae multiiugis hostiis nequiquam undecimus honor factus est. Quo loci simus, intellegis. Nunc sententia est in coetum uocare collegas. Curabo ut scias, si quid remedia diuina promouerint. Vale.
L. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Ego quidem securus amicitiae tuae aequi bonique facio, si quid in me ab amante peccatur; sed tuos mores, quibus nihil desit ad laudem, dedecet officii neglegentia. Queri me opinaris, quod nihil scribas, et refellere mendacium paras, quia te aliquid scripsisse meministi. Ego uero minimum animi angerer, si taceres, prae ut hoc est, quod mihi et patri unas atque eas oppido breues litteras detulisti. Ita tibi ambo digni singulis paginis non uidemur? [2] Tui, inquies, honoris interfuit, ut iungereris parenti. Alia sunt, quae cum illo nobis uel communia opto uel paria; amor mihi meo nomine deferatur. Abstine igitur epistulis quae sunt instar edicti; facessat omne fastidium, ex quo nascitur cura conpendii. Sed longum de his loqui cautio est, ne tibi molestior sit prolixitas querellae nostrae quam mihi breuitas epistulae tuae. Quod superest, deos quaeso, ut nos plenos gaudii quam primum reuisas. Facile erit angustias scriptorum tuorum multiloquio repensare. Vale.
LI. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Statueramus in externis ad K. Oct. morari, sed labantis patriae nuntius destinata mutauit, cum mihi in communibus malis decolor uideretur securitas mea. Ad hoc sacri, pontificalis administratio curam de me et officium stati mensis exigit. Neque enim fert animus in tanta sacerdotum neglegentia sufficere collegam. Fuerit haec olim simplex diuinae rei delegatio: nunc aris deesse Romanos genus est ambiendi. Vos Etruria quousque retinebit? Iam querimur esse aliquid quod tamdiu ciuibus praeferatur. Sit licet ruris status mitior, non potest bene defrui otio, qui suis absentibus timet. Vale.
LII. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Orationem meam tibi esse conplacitam nihilo setius gaudeo, quam quod eam secunda existimatione pars melior humani generis senatus audiuit. Adiecisti sacramenti pondus et in bona uerba iurasti, ut qui scires in suspicionem gratiae uenire amantium iudicata. Nam ubi certa est amicitia, ibi fides laudis incertior. Ergo securus examinis tui nihil moror sententias ceterorum. Quid si adfuisses, tam bonae uoluntatis auditor? Ne ego digito, ut aiunt, supera conuexa tetigissem. Erit alias fortasse nobis optatior praesentiae tuae copia. Nunc testimonia epistulae tuae fruimur, tunc adiumento fauoris utemur. Vale.
LIII. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Otio et uenatibus gloriare. Est haec quidem iucunda iactatio sed ludo magis a te prolata quam serio. Nam remissa tempora et ab negotiis publicis feriata libris ueterum ruminandis libenter expendis. Aliis igitur dabis uerba, qui te congressu primore nouerunt. Ego actus, quos pernox et perdius curae tibi habes, tum cotidiana ingenii tui pabula de litterarum, quas mihi tribuis, sapore coniecto. [2] Nisi forte in siluis Apollinem continaris, ut ille pastor Hesiodus, quem poetica lauru Camenalis familia coronauit. Nam unde est haec in epistulis tuis sensuum nouitas, uerborum uetustas, si tantum nodosa retia uel pinnarum formidines et sagaces canes omnemque rem uenaticam meliorum oblitus adfectas? Quare cum scribis, memento facundiae tuae modum ponere. Rustica sint et inculta, quae loqueris, ut uenator esse credaris. Vale.
LIV. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Maestitiae meae solacium grande tribuisti. Nam ut dudum tibi fama fecit indicium, fratris obitu uulneratus continuo animi dolore discrucior: non mediocre tamen inter praesentes curas leuamen accepi, quod te conperi secundum communia optata saluere. Superest ut tu istiusmodi officiis frequentem operam digneris inpendere, quae perspicis medicinam quandam mihi infortunii et maeroris adferre. Vale.
LV. SYMMACHVS AGORIO PRAETEXTATO
[1] Scio germani amoris esse, quod suades. Sed reconciliatio eum requirit auctorem, quem habuit iniusta dissensio, ne noxam meruisse uideatur, qui abiuratas amicitias quasi nihil passus adfectat. Quare oblatam concordiam non refuto, <sed> sequestrata consideratione fortunae redeat in gratiam, qui mouit offensam.
Tibi pro nostra amicitia satis gratulor, cuius labor saluti publicae commodabit. De quo interim parcius loquar; res enim, quae ad omnes pertinet, nunquam uno teste contenta est et mihi magnopere conuenit ita meminisse gloriae tuae, ne uerecundiae oblitus existimer. Vale.
AD PROBVM
LVI. SYMMACHVS PROBO
[1] Et tibi publicis negotiis occupato breues litterae demunt fastidium lectionis et mei officii adsiduitas, quidquid scribendum uidebatur, exhausit. Merito salutatione librata frugi epistulam necessario stringo conpendio. Alia est enim protestatio amoris, alia linguae ostentatio. Atque ideo mihi antiquior fuit obsequendi opera quam loquendi. Copiosi uidebimur, si abunde seduli iudicemur. Vale.
LVII. SYMMACHVS PROBO
[1] In praesentia, quantum satis uisum est amicitiae munerandae, cum tuas occupationes tum festinationem tabellarii contemplatus exhibeo; alias mihi et usus ueniae et cura non deerit epistulae longioris. Dii modo optata fortunent, salutem reipublicae in solido locent! Tum mihi uoluntas promptior erit et ad scribendum quae tu libenter accipias et ad legenda quae tu animo uacante rescripseris. Vale.
LVIII. SYMMACHVS PROBO
[1] Sit tibi animus aequus et patiens muneris imperati. Saepe usu uenit ut in secundos labores uirtus probata reparetur. Quid? Tu libenter Atilio factum putas, quod fascibus aratra mutauit et in medio sementis opere anhelos boues statuit rusticus magistratus? Quisque bonae frugis est, in publicum commodum uindicatur. Pone illas interim cogitationes felicis otii tui: quam bene urbana opera nouis fastigiis excitabam! Vbi ager noster, uel ille autumno omnis copiae ferax, uel ille hieme apricus, aut qui uere anni primus rosas humo exuit, aut qui sub aestiuo sole de nemore et fonte frigescit? Sed quid a proposito excidi? Dum medicinam facio querellis tuis, ultro desideranda suggessi. Esto, ut es, curarum omnium tolerans et debitam operam solue principibus, qui rationem magis meriti tui quam uoluntatis habuerunt. Vale.
LIX. SYMMACHVS PROBO
[1] Mones, ut amicitiae bonum scriptis frequentibus excolamus. Placet hortatio inuitatrix religionis et, ut uerum fatear, decus mihi est haec uoluntas tua: amor enim maximus plus requirit. Sed quod ais, me potius, qui sim uacuus publicae rei, istiusmodi uigiliam debere sortiri, aequum esse dissentio. Iamprimum quod homo licentis otii scrutari uices commeantium non laboro, tuus honor uecturam litteris, nisi inuenit, facit; dehinc quod mihi iners desuetudo oblimat ingenium, tibi inpigro iamdiu negotio leuatur usus loquendi. Ergo quo tu ad scribendum maiore copia, hoc ego dignior uenia raritatis. Satisne uidear his causis munitus in posterum? Memineris uolo, quidquid a me sermonis acceperis, obsequii esse, non otii. Vale.
LX. SYMMACHVS PROBO
[1] Scio te non fortunarum sed meritorum habere dilectum. Romanus familiaris meus aulicis etiam nunc paret officiis utpote sacri administer aerarii, sed instrumenta probitatis in quemuis usum publici honoris excoluit. Quare dignitas illi est promisca cum plurimis, honestas aequa cum paucis. Quod eo memorandum putaui, ut a te quoque pro ratione uitae, non pro gradu militiae censeatur. Fac periculum maximis in negotiis, fac in seriis remissisue muneribus: reperies hominis tectam fidem, patentem religionem, prudentiam liberam, uerecundiam liberalem. Cui ego propterea factum uolo, ut mei testimonii fides clareat, tibi amicus limatae probitatis accedat. Vale.
LXI. SYMMACHVS PROBO
[1] Ais te multiiugis necessitatibus inpediri, quo minus nauiter amicorum carissimos adloquaris. Notae rei cesset adsertio. Nam et qui procul absumus, curas ac uigilias tuas communis patriae copiis et satietate sentimus. Mutasti igitur officium, non negasti. Antiquior enim tibi fuit, ut esse debuit, salus ciuium quam salutatio. Nunc sane et desideramus et exposcimus litteras tuas largiter congesta fruge in proximae hiemis inpendium; quamquam scio necdum tibi hanc partem nimis tutam uideri. Nunquam enim securus est amor patriae et, quamuis magna remedia conquirat, semper illud putat inminere quod timuit. Vale.
AD CELSINVM TITIANVM GERMANVM SVVM
LXII. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Bonae spei plenus, postquam mihi aduentus uestri fecistis indicium, calcar quoddam subpingo properantibus et in eam rem tuum munus inploro, ut parentum studia hortator adceleres. Stabit apud me memoria beneficii tui nec unquam tacita erit, si fratrum delegata curaueris. Vale.
LXIII. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Longum loquantur pro incognitis aut alienis uerba facturi; mihi haec opera desinenda est, cum litteras nostras Saturus frater communis accipiat, quas non commendationi eius praestiti, sed nostro circa uos amore functus emisi. Vale.
LXIV. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Commendari a me episcopum forte mireris. Causa istud mihi, non secta persuasit. Nam Clemens boni uiri functus officium Caesaream, quae illi patria est, conciliata maximorum principum pace tutatus est. Fando acceperas rebellione barbarica, quod auri, quod argenti, priuati et publici, sacri et profani Mauritaniae fuit, direptione hostium lancinatum. [2] Euenit ea tempestate, ut etiam fisci depositum belli iure raperetur. Quod a summatibus ciuitatis, quos reliquos fuga fecerat, ius aerarii reposcebat. Misera et acerba condicio, nisi iustitiam temporum Clementis cura mouisset, quem ego non minus famae saeculi quam ciuium securitati dixerim commodasse. Quid enim praeter inuidiam referret aerarium, si opes ab inopi curia poscerentur? Habes ordinem rei. Quod restat enitere, ut uoti tui adspiratio uela faciat impetratis. Vale.
LXV. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Scire postulas, quid de lacessentibus sentiamus. Nolo consilium suscensentis expectes neque in eius noxam labores, quem uides abundare peccatis. Ipse causas dabit, quas non uidearis optasse. Sed de illo satis habeo dictum. Veniam quo me ducit adfectio. Inmane quantum a litteris desidetis neque metuitis ne uos talione silentii mordeamus. Quid hiems faciet quae terra et mari morabitur commeatus? Cogitate uestri officii necessitatem, nostrae sollicitudinis uicem eamque adripite diligentiam quam de nobis mutuo flagitatis. Vale.
LXVI. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Gelasius, cui factum uolo, imperialis domus curam recepit, quod negotium ei aliquid adtulit dignitatis, etsi plus habet honoris in moribus. Medicinam cum primis nostrae aetatis exercuit. Inde est illi uia facta meritorum. Nam summates aulae, quibus iuuanda salute profuerat, testes potius habuit quam patronos. Absit ut tibi usus ueniat artis eius, cum cetera honestamenta sanctissimi uiri possint pro illo ferre suffragium. Ergo ama Gelasium mihi iam dudum placitum, tibi me spondente placiturum. Vale.
LXVII. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Commendarem tibi Anysium laudabilem uirum, nisi in amicitiam meam te auctore uenisset. Quando igitur nihil est quod illi meus sermo conciliet, beneficii loco habebo, si in eum sancti animi tui gliscat adfectio. Nam ubi amoris rudimenta praeuenta sunt, secundae gratiae locus est, ut augmenta poscantur. Vale.
LXVIII. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Rufus pontificalis arcarius prosequitur apud te mandata collegii, cui prae ceteris retinendi Vaganensis saltus cura legata est. Effice, oro te, ut diuinitus uideatur oblatum tui honoris auxilium et utriusque te sacerdotii antistitem recordare. Quidquid publicus uigor aut priuata poscit industria, oratus exequere. Multum in gratiam tuam publica utilitas promouebit. Habes summam petitionum. Singula autem tibi uel commonitorii series indicabit uel Rufus expediet, cui maturum praestabis effectum, ut sequestratum paulisper officium regressus adripiat. Vale.
LXIX. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Potuit frater meus Acutianus suo nomine quod poscit adipisci, ut qui sit non minus tibi quam mihi familiaris, sed interfuit officii mei, ut ei uoluntariam operam commodarem. Iuvat autem desiderium illius iustitia postulati. Nam germanos suos Nicasium et Rogatianum negotium commune curantes, uel ad disceptationem Numidici consularis remitti postulat, uel quod ei antiquius est, te potissimum cognitore, mauult quam primum molestiam litis absolui. Quare si et illius apud te grande momentum est et a legibus causa non discrepat et interuentus meus libram tui fauoris inclinat, adniti aequum est, ut optimo uiro ex sententia procedat optatum. Vale.
LXX. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Fratrum nostrorum Magni atque Magnilli petitio est, quam prosequendam recepi, quibus inpendio curae est, ut homines Eutychiae clarissimae feminae iudiciorum praesidio fulciantur. Intellegis eas esse personas, quibus haec gratia magis ex suo merito quam ex meis litteris debeatur. Nec mireris ipsos super ea re scribere noluisse, cum reuerentia mei fecerit, ut nostro suffragio potius uterentur. Vale.
LXXI. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Caecilianum uirum honestum Laurentum Lauinatium defensorem susceptum commendat officium. Cui si nihil conciliationis cetera uitae honestamenta praestarent, interuentus meus gratiam tuam deberet adquirere. Ama ergo hominem placitum mihi et religiosae ciuitatis commodis obsequentem. Amoris autem tui sumemus indicium, si eos quibus negotium familiare mandauit adiuueris. Vale.
LXXII. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Amicorum desideriis operam non negamus, dum iusta credimus quae petuntur; ut nunc mihi usu uenit, qui Bassum optimis uiris placitum non putaui suffragio deserendum. Salua igitur mea existimatione, qui bonis credidi, meritum tibi hominis dies longior indicabit. Mihi satis est, si illi primus aditus spem tui dederit pleniorem. Vale.
LXXIII. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Quando eam dii potestatem dederunt, ut amicis ac necessariis meis usui esse possis, confido Romano optimo uiro, quocum mihi iam diu familiaritas est, in tuo praesidio paratam bonae spei copiam. Duabus enim commendationibus, quarum tibi antiqua cura est, adiuuatur, mei testimonii praerogatiua et sui meriti conscientia. Nam sedulo audeo iudicare dignum esse quem pensi habeas et, ne longum loquar, cuius amicitia non graueris. Spectata mihi est in eo quies animi, officii diligentia; nemo in amicos fide utitur promptiore. Haec ita esse, si quid mihi tribuis, uelim credas, si haeret animus, hortor examines. Vale.
LXXIV. SYMMACHVS CELSINO TITIANO FRATRI
[1] Est aliquid in querellis Fasganiae filiae meae, quod mihi ex uoto fateor accidisse; nam, nisi futuras sibi usui litteras poposcisset, ad scribendum mihi defuisset occasio. Praelibo igitur salutationem quae meum spectat officium; reliqua pars paginae ad causam clarissimae feminae pertinebit, quae sibi ab hominibus tuis nescio quid agrorum deflet ereptum. Id ego loci et meriti tui conscius seruili ausu clam te opinor admissum atque ideo filiae meae correctionis facilitatem spopondi, si ad te familiaris conquestio genus iniuriae pertulisset. Quaeso igitur, ut temeratae possessionis statum iubeas reformari. Si quid autem controuersiae est, in pignoris nostri praesentiam differatur, quae secura iustitiae tuae recusat alios cognitores. Vale.
AD HESPERIVM
LXXV. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Quotiens uiris militiae notis testimonia deferuntur, decet operam uerborum facere conpendii, quia nihili negotium est rebus cognitis inmorari. Pro Caesario nosti omnia facere quae probantur. Hunc ut pensi habeas, sperare magis debeo quam rogare. Si quid ultra expetis, in alias litteras conferemus; nunc mihi multiloquio temperandum est, cum satisfactum esse uideatur et illius uoluntati et tuo honori et meo muneri. Vale.
LXXVI. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Natura rerum est, ut, qui balbutiunt, plus loquantur; adfectant enim copiam pudore defectus. Hoc exemplum me expetit, cui magna est scribendi inpatientia, cum desit oratio. Duobus enim pariter commeantibus non putaui officio conuenire, ut unis litteris gemina expenderetur occasio. Erit super hoc iudicatio tua, garrulusne iustius dicar an sedulus. Vale.
LXXVII. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Amicorum orata curare bonae frugis officium est, praecipue si non refragetur aequitas postulatis. Quorsum spectet hoc anteloquium breuiter explicabo. Sabinianum clarissimum uirum ita magnifacio, ut quos maxime colo. Huic per inpressionem nequaquam patior a fratris sui liberis tutelae munus inponi. Duobus enim priuilegiis amolitur iniuriam, maturitate aeui et numero filiorum. Ea res publicis designata monumentis necdum a proposita obstinatione deducit peruicacem petitionem. Nunc quia secundante fortuna in te huius negotii spes recumbit, quaeso ut ei uirtute, qua celsus es, factum uelis, cui uel in meam gratiam praestandus est fauor uel ad tuam gloriam iuris praerogatiua seruanda est. Vale.
LXXVIII. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Vnus mihi adhuc supereras ex summatibus litterarum uiris, cui probari orationem meam laudis auarus optarem. Res cecidit ex uoto: utor teste quo uolui. Iam mihi comici adulescentis uoce clamandum est: quis me est fortunatior uenustatisque adeo plenior? Nisi forte amor mei stilum tuum coegit in gratiam. Fit enim saepe ut iudicii seueritatem frangat adfectio et amicorum facta dictaque ea indulgentia censeamus, qua plerumque singuli etiam uitia nostra diligimus. [2] Sed haec merito dicerentur, ni tecum faceret existimatio omnium, quibus sermo noster auditus est; non quo sententiae tuae ex aliorum consensu quaeratur auctoritas, sed quia non patet suspicionibus iudicatum, a quo nemo dissentit. Videro tamen, utrum fides tua an amor illas litteras scripserit. Mihi in alterutra condicione aeque summus est honor, siue ita magnifice de me iudicas, ut gratificatus esse uidearis, siue ita es mei diligens, ut secus iudicare non possis. Vale.
LXXIX. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Praesumptum aut conpertum tenes, quanta mihi sit tuae laudis antiquitas. Eapropter nihil fieri patior, quod actuum tuorum gratiam deuenustet. Priscianus frater meus cum primis philosophorum litteratura et honestate censendus senatu auctore salarii emolumenta consequitur. Super eius annonis dicitur orta dubitatio, cui si nihil talis conpendii optimatium uoluntas ante tribuisset, eruditio tua fructum ferre deberet. Scis enim bonas artes honore nutriri atque hoc specimen florentis esse reip., ut disciplinarum professoribus praemia opulenta pendantur. Quaeso igitur ne hac inquietudine aut illius minuatur utilitas aut amplissimo ordini censendi auctoritas derogetur. Interest famae et gloriae tuae ut confirmandi magis quam negandi commodi causa de philosophi salario dubitasse uidearis. Vale.
LXXX. SYMMACHVS HESPERIO
[1] En tibi secundas litteras meas et adhuc prioribus uicissitudo debetur. Dices uiandi negotio inpeditam diu operam scriptionis et alia forsitan multa causabere. Ego prae tui amore hanc ueniam non grauabor, sed eodem amore postulo, ut, cum erit otium, mora necessarii silentii officio uoluntario suppleatur. Vale.
LXXXI. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Vitalianum clarissimum uirum mei potius officii gratia quam in adiumentum suum credo litteras poposcisse. Nam cum ipsi ad promerendum tuum amorem nihil ultra possit accedere, id tantum uidetur egisse, ut mihi ex hoc munere conciliatio tui uberior proueniret. Cape igitur delibatam cursim salutationem, cui, si facundia largiore responderis, in exemplum copiae ingenii mei maciem prouocabis. Vale.
LXXXII. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Sum quidem silentii tui uehementer inpatiens, quod genus querellae amantibus familiare est, sed proximis litteris tibi desiderium meum expletum esse confiteor. Itaque habeo gratiam multoque opere te obsecro ut scriptioni frequenter indulgeas. Haec enim officia nullum faciunt de adsiduitate fastidium. Vale.
LXXXIII. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Religionis indicium est, quod me taciturnitatis incessis. Sed uelim credas infortunii fuisse, non uoluntatis, quod diu prouocatus officio scriptionis abstinui. Nec puto ignorare te, quatenus in nos fortuna saeuierit, quae me amantissimo atque optimo fratre priuauit. Proinde, si dies longior sensum tanti doloris exemerit, familiaribus litteris sollemnis cura praestabitur. Vale.
LXXXIV. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Quotiens tua sumo conloquia, quaedam mihi ante oculos praesentiae tuae imago uersatur atque ideo uberiorem capio uoluptatem, quod et tui officii et mei meriti sentio uigere momentum. Sed ut promptior circa me huius muneris diligentia persueueret, etiam ipse curam deferendi sermonis adripui, frequenter expertus dilectum religiosi animi incentiuo uicissitudinis prouocari. Vale.
LXXXV. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Tandem bonae ualetudinis compos, quae a me hucusque dissenserat, nunc te societate meae commoditatis inpertio, quem praeteritae sollicitudinis participem habere uitaui; etsi scio, ne illo quidem tempore, quo officium meum morbus inhibebat, ab huiusmodi munere temperatum. Restat ut obseruantiam uicissitudine munereris. Ea namque res et tuam curam probabit et refectioni meae adiumenta sufficiet. Vale.
LXXXVI. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Vtrum Mediolani etiam nunc tibi posito pagina ista reddenda sit, in ambiguo conloco. Peccari tamen in amicitiae fidem credidi, si litteris tuis referre honorem mutuum destitissem. Nihil ergo cunctatus conmisi euentui sollemnem hanc et simplicem dictionem salutis; quae si in manus uenerit, fac, oro, ut peruenisse litteras meas sermonis tui recursus ostendat. Vale.
LXXXVII. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Si facultas mihi ad scribendum saepe suppeteret, uoluntas nunquam deesset officio. Huius rei euidens certumque documentum est, quod, ubi primum amici communis fida adfulsit occasio, libens scribendi munus adripui. Intellexi enim iucundiores fore litteras meas, si has tibi familiarior tabellarius tradidisset, qui non solum epistulam sed insinuationem quoque actuum meorum tibi fideliter exhibebit. Vale.
LXXXVIII. SYMMACHVS HESPERIO
[1] Nunquam in me parcam, quin tuo animo obsequar. Noui quam sis mei sermonis exoptans. Propterea decreui cum animo nihil supersedere litteris porrigendis nec expectare uicissitudinem, ne scribendi tardior fiam. Sed ut ipse metui, ne mihi foret flagitio, si tacerem, sic uelim tu quoque caueas culpam dissimulatae familiaritatis accedere. Quod te curaturum liquido habeo conpertum, quia non minus ingenium tuum quam meritum meum cogitans nequeo tui amoris esse diffidens. Vale.
AD ANTONIVM
LXXXIX. SYMMACHVS ANTONIO
[1] Non incognito quidem nobis eloquii splendore nituisti, sed magnis rebus adcommoda et maiestatis scriptis aptata gloriam, quam magisterio ante quaesisti, recens auxit oratio. Nam praeter loquendi phaleras, quibus te natura ditauit, senile quiddam planeque conueniens auribus patrum grauitate sensuum, uerborum proprietate sonuisti. Denique etiam hi, quorum Minerua rancidior est, non negant facundiam tuam curiae magis quam caueae conuenire; et illi, quos coturnus altior uehit et hi, quos structurarum pigmenta delectant, neque tristem soliditatem neque lasciuum leporem consona laude celebrarunt. [2] Haec sunt enim condimenta tui oris et pectoris, quod nec grauitate horres nec uenustate luxurias, sed ratione fixus ac stabilis germanos colores rebus obducis. Nolo igitur expectes iudicium meum, ne amore delinquam. Quid uaria ingenia senserint, intimaui. Fuit enim in illa oratione quod unusquisque diligeret et pro ingenii sui qualitate laudaret. Quare sequere coepta felicia et te in omnibus aemulare. Nobis ad testimonium religionis satis est non siluisse sententiam ceterorum. Vale.
XC. SYMMACHVS ANTONIO
[1] Etsi amore conuenior, ne sim circa te auarus officii, nunc tamen libentius quam saepe alias scribendi munus insisto; primo quod abitio fratris nostri Marii quodam uiatico carere non debuit, dehinc quod litteras meas putaui plusculum commendationis habituras, si tibi per eum, quem sancte atque efflicte diligis, redderentur. Fit enim plerumque, ut leuia rerum portator festiuus exornet. [2] Alia quoque de causa studii mei ardor incanduit, quod tecum super talis uiri laude gratulandum putaui, qui e prouincia suburbana tantum reportat publici desiderii, quantum reliquit exempli. Non dicam dolo utpote subpalpandi nescius: uiget in eo uena fraterna eoque magis factum est, ut discessum eius inpatienter feramus, qui in uno frui uidebamur ambobus. Vereor protelare testimonium meum, ne magis laudi eius obsecutus iudicer quam pudori; nam, quorum mens honesta est, eorum inbecilla frons est. Tu conice plura de paucis, quae nunc insinuare non decuit, sed per alium scribere non pigebit. Vale.
XCI. SYMMACHVS ANTONIO
[1] Dudum te, mi frater, silentio indulgere mirabar. Ea res inpendio augebat dolorem, quod ipse minime scribendi obseruantiam neglegebam. Simul atque accepi litteras tuas, animum subiit laetitia, querella deseruit. Amicitia enim cito sanatur officio. Tu quoque ita paginam melle eruditissimi oris obleueras, ut quaelibet offensa tamquam Lethaeo poculo mergeretur. Verso igitur stilo, gratiam fateor, qui expostulare meditabar, adiciens postulatum, ne unquam supersedere litteris perseueres. Quod si scribenda defuerint, mihi satis erit, ut tibi gratuler sospitatis. Vale.
XCII. SYMMACHVS ANTONIO
[1] Dulce certamen est familiaris officii et ideo iure ambo cauimus, ne alternis epistulis uinceremur. Gratulor igitur pares nos esse non solum adfectione mentium sed etiam uicissitudine litterarum. Curabo tamen posthac, ut obsequii mei trutina et libra praeponderet, ne uideatur inertiae quoddam esse conludium semper aequa lance censeri. Itaque scribam saepius, modo facultas commeantium non desit optanti. Ita fiet ut et ipse laudem sedulitatis adfectem et te curis publicis occupatum ad rependenda conloquia adsiduitate sollicitem. Vale.
XCIII. SYMMACHVS ANTONIO
[1] Sanctum Zenonem commendare non debeo, quem scio ad clientelam tuam et amicitias pertinere; sed tanta in eo morum probitas est, ut laudes eius silere non possim. Itaque uirum bonis omnibus merito suae sedulitatis acceptum quaeso etiam me precante propensius fouere digneris, praestaturus et tuae famae, quae debet omnium ore celebrari et interuentui meo, ut has litteras sibi intellegat profuisse. Vale.
AD SYAGRIVM
XCIV. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Laudentur incogniti, ut eorum merita in occulto sita testimonii splendor inradiet; mihi inpraesentiarum supersedendum est huiusmodi scriptione, ne incepti frustra sim, si fratrem meum Palladium spectatum bonis omnibus facundiae atque eruditionis adstipuler. Dehinc cauto opus est, ne inpar tanto uiro praedicatio neque eum, cui defertur, aequiperet et meam operam deuenustet. Quiesco igitur has partes et hoc unum persuasum tibi uolo, mereri facundiam Palladii ut doleamus, quod Vrbi negatus est, mereri amabilitatem eius ut, quod accitus est, gaudeamus. Vale.
XCV. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Quod nullas sumpsi litteras tuas, cum mihi a principibus aeternis legenda in concilio patrum delegaretur oratio, scio non fuisse fastidii tui. Nam bonae et exploratae amicitiae, uel si cesset officium, satis tutae aestimationes sunt. Propterea talionem referre uitaui ueritus, ne quod tu inuitus feceras, ego offensus crederer reddidisse. Longe enim diuersa condicio est fortuiti quam adfectati silentii. Res quidem una neglegitur, plurimum tamen refert, quis eam quasi occupatus, quis quasi iratus omiserit. [2] Sed de hoc satis habeo dictum.
Nunc, si me amas, uel quia me amas — nam referri mihi confido quod defero —, contestare apud inuictos principes gaudium meum, qui humanae uoci diuinas litteras crediderunt, quorum uictorias ex mei oris promptario senatus audiuit. Fac ueniat in mentem, quis ille mihi inluxerit dies, quo ego quasi ex media profectus acie auribus et animis omnium salutarem nuntium primus infudi. [3] Olim cum res Romana adoreae militaris potita est, Polluces gemini apud Iuturnae lacum proelii secunda uulgarunt. Eos quippe priscorum uoluminum fides tradidit, anhelis equis plenos sudoris et pulueris Fama belli post tergum relicta indicium adfectasse uictoriae. Idem nunc mihi sacro iudicio factus est honor. Ita quantum gratiae Castores adepti sunt, tantum principes praestiterunt. [4] Haec pro me copiosius et ornatius, quantum es linguae melior, apud auctorem beneficii prosequeris. Habes summam uoluntatis meae; cui si quid commendationis inspiraueris, ceteris ornamentis animi tui adicietur decus praesentis officii. Vale.
XCVI. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Studium, quod scribendis orationibus exhibebam, praemio laudis auxisti. Vetus quippe sententia est, artes honore nutriri. Quis autem tam cumulatus est honor quam palma dicendi? Ergo etsi intellego quod amore fallaris, titulum tamen praeclari testimonii albo calculo ueterum more signabo. Non enim mihi ex ore ieiuno tributa laudatio est, sed de facundiae penu boni iudicii fructus adrisit. Vereor indulgere uerbis praeconii tui, ne gratificandi operam mutuam credamur adniti. Vale et, ut es nostri diligens, religiosam obseruantiam perseuera.
XCVII. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Meae litterae, quoniam tibi acceptae sunt, crebrius commeabunt; nam, ut respondeas, non laboro, siquidem uidetur iniurium flagitare officia, quae sponte religiosus animus pollicetur. Vale.
XCVIII. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Dudum mihi nullus litteris tuis honor factus est. Quererer de silentio tuo, si de religione dubitarem; sed quia amicitia usu credita et expensa documentis a periculo suspicionis aliena est, intellego quidem per occupationes publicas inhibitam diligentiam scriptionum tuarum, uerum quaeso ut intermissum munus instaures. Stabit apud me gratia tributi officii, quasi nulla negati culpa praecesserit. Vale.
XCIX. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Si quando mihi apud amicum testimonii dictio est, cohibeo operam plus loquendi. Nam, quid religio agit, ubi desideratur oratio? Fero igitur ad te nudum de familiari meo Ponticiano sed fidele iudicium, quem nisi amore nostro dignum probassem, minime tuo traderem. Mens eius in aperto est, uita spectat ad laudem. Scis certe nunquam me faciliorem fauoris esse quam ueri. Horum omnium fidem confirmabis, cum in illo plura reppereris. Vale.
C. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Instaurant dolorem sera solacia et ideo mutuum silentium calamitatibus nostris praestare debemus, ne fortunae uulnera, quae cicatricem processu temporis ducunt, intempestiue contrectata crudescant. In alia potius sermo uertendus est, quae te ad curam sanitatis hortentur. Omnis quippe internus corporis dolor hiemali crescit iniuria ac, nisi iter apricis diebus et auris salubribus egeritis, male metuo ne uitium contemptus exaggeret.
[2] Nunc ea quae remedio adcommoda credidisti, uel quae nobis commendauit utendi exploratio, ad te misi inter uotorum summa constituens, ut remediorum talium necessitatem spontanea incolumitate praeuenias, aut si quae morbi reliquiae fuerint, ut his curationibus tergeantur. Satis autem muneris communi amicitiae dabis, si eam sollicitudinem, quae mihi ex aegritudine tua oborta est, prosperiore nuntio nihil moratus exemeris. Vale.
CI. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Video, consul amplissime, quantum mihi amor tuus honoris inponat. Iubes ut te adeam et coram defruar magistratus tui gaudio. Quo pacto istud possum negare, nisi ea religione ignoueris, qua uocasti? Nam, quid agam fortunae dubius, cum hinc inuiter ad obsequia honoris tui, hinc luctu amissi fratris inpediar? [2] Duae mihi simul personae dispares offeruntur. Qui fieri potest ut os unum contrariis adfectionibus induamus? Proinde animi aequus huius operis facito mihi gratiam. Fortunati sellam tuam laeto agmine prosequantur; auspiciis tuis quiuis fati integer amicus intersit: me sinito interim tempore aut ratione decoquere crudum dolorem. [3] Quid quod etiam parentes mihi in communi maerore solandi sunt? Quorum aerumna geminabitur, si illis tam inmature peregrinationis meae cura iungatur. Esto igitur promptus ad ueniam. Certe si putas arguendum esse, quod desumus, fortunae meae potius irascere. Illa iniecit manum, illa inuitum retraxit. Ita tibi non persuadeat, ut est eadem inpotens, me noluisse proficisci. Vale.
CII. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Mediolani te agere ante litteras tuas fama pertulerat, quae nihil ignorari de conspicuis uiris patitur. Sed quid iuuat desiderantes, quod peruectus in proxima nobis negaris? Aequius ferebam longinquam tui separationem; spes enim praesentiae tuae magno interuallo negata cessabat. Nunc expectationem nostram uiciniae facilitate sollicitas. Nec te excusare collegis interuentus Alpium potest eo quod iustior nobis ad querellam facta est uia, qua tibi ad ueniam causa deterior. Sed dolori meo faciendus est modus. Saltem posthac epistulae tuae Romam frequentent Hyblae aut Hymetti fauis iucundiores, quarum me in maximo fenore perceptio iuuat, solutio defetigat. Vale.
CIII. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Quidquid in praesentes muneris contulisti, officio eorum uidetur esse delatum; nos, qui consulatui tuo uaria occupatione defuimus, amicitiae honore adfecti sumus, non mercede praesentiae. Ago igitur tibi <pro> oblatione consulari gratias uberes sed pro bona mente maiores et, nisi uerecundia tua uerbis meis poneret modum, latius euagarer; atque ideo erit de hoc sermo interim parcus, memoria uero prolixior. Vale.
CIV. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Tuae equidem uirtutis est omnes, qui palatinis stipendiis enitescunt, iuuare praesidio; sed specialis a me uiro optimo Romano cura debetur amicitiae gratia, quae inter nos longa adoleuit aetate. Quare si quid testimonio meo tribuis, nolo dubites dignum esse quem diligas et quem maximis officiis munereris. Certe si examen de eo habere digneris, pronuntiabis meis litteris defuisse, quae in illius meritis inuenies redundare. Vale.
CV. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Ne me otiosum penitus arbitreris, committo erudioni tuae uigiliarum mearum testem libellum, quo nuper in senatu sustuli ciuium secunda suffragia. Vides quo praeiudicio anteuertam grauissimi examinis tui seueritatem. Non stili mei praetendo meritum, sed ordinis iudicatum. Communis mihi et auditoribus meis causa est. Scient omnes aut consensum tuae de nobis sententiae aut contumeliam suae. Vale.
CVI. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Posse me aliquid de uestris amicitiis aestimant. Hinc spes oritur amicorum meorum, quae Theophilo clarissimo uiro tuam opem de meo sermone promittit. Quid igitur eius commodo uelimus, in aperto est. Effice, oro te, ut eum fiducia mei non uideatur esse frustrata. Vale.
CVII. SYMMACHVS SYAGRIO
[1] Alexander uir ornatissimus sortitus prouinciam praesidalem putat honori suo incrementa praestari, si tuo amore potiatur. Quare desiderii sui me adsciuit interpretem, sciens apud te tantum loci esse litteris meis, ut haec commendatio maximi testimonii instar habeatur. Vale.