40

[1] Anguste fortunam tuam, imperator, expendit quisquis id de te tantum quod fieri potest credit. An ego, cum ab Alpibus Iuliis otioso feriatoque ferro non proelium fuisse videam sed triumphum, dubitaverim illam specialem quandam felicitatis tuae dixisse militiam? [2] Scimus quidem, imperator, ita te cuncta administrasse ut non possint se tibi imputare successus; sed fatearis necesse est quantum te in bello tantum Fortunam tuam egisse post bellum. Cui si vocem demus et iudicem, nonne prolixe suam enumerabit operam et, ut virtutibus tuis multa concedat, sibi aliqua vindicabit? [3] Et cur, quaeso, non demus ut accipiamus utriusque partis adserta, cum sit quae vicerit tua? Audio Constantiam dicere: «Bellum atrox periculosumque suscepi»; memorare Patientiam: «Immensum iter, tempus anni grave semper armata, saepe ieiuna toleravi»; tenere Prudentiam: «Partita sum militem et multiplicavi arte terrorem»; adserere Fortitudinem: «Bis conflixi cum hoste, bis vici»; omnes postremo clamare: «Quid tibi debemus, Fortuna, quam fecimus?» Sed si illa dicat: «Ego properationem militum iuvi, ego fugam hostium praepedivi, ego Maximum in muros coegi et quem vos cogebatis mori vivum domino reservavi», [4] non video quod possit esse iudicium quin, cum ista pars imputet tyranni fugam, illa custodiam, res publica, quae utrique pariter obnoxia est, ita utramque coniungat ut fateatur semet uni victoriam, alteri debere vindictam.