18

[1] Quis enim nunc sit animo tam humili, tam abiecto, tam ab omni appetitione laudis alieno ut non et quantulamcumque memoriam suorum excitare et sibi aliquid secundae opinionis cupiat adquirere, cum videat omnia quae priorum labe conciderant hac felicitate saeculi resurgentia, tot urbes diu silvis obsitas atque habitatas feris instaurari moenibus, incolis frequentari; [2] quod in Aegaeo mari semel contigit ut, quae operta fluctibus vagabatur, repente insula Delos exsisteret, eius nunc simile tot orientibus undique civitatibus, tot insulis ad humanos cultus quasi renascentibus evenire? [3] Nisi forte non gravior Britanniam ruina depresserat quam si superfuso tegeretur Oceano, quae profundissimo poenarum gurgite liberata ad conspectum Romanae lucis emersit, aut haec ipsa quae modo desinit esse barbaria non magis feritate Francorum velut hausta desiderat quam si eam circumfusa flumina et mare adluens operuisset. [4] Nam quid ego alarum et cohortium castra percenseam toto Rheni et Histri et Euphrates limite restituta? Qua veris autumnive clementia tot manu positae arbores convalescunt, quo calore solis tot depressae imbribus segetes resurgunt, quot ubique muri vix repertis veterum fundamentorum vestigiis excitantur! [5] Adeo, ut res est, aurea illa saecula, quae non diu quondam Saturno rege viguerunt, nunc aeternis auspiciis Iovis et Herculis renascuntur.